[ebook pl.SMP] (psychologia) cialdini raobert wywieranie wpływu na ludzi teoria i pra

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Liczb� t� oceniano niezmiennie na 1-2 procent.Odr�bna grupa 39 psychiatrów oceni�a, �e podobne zachowanie pojawi si� u jednego cz�owieka na tysi�c.Nikt wi�c nie potrafi� przewidzie� faktycznego zachowania ludzi w tych warunkach.Badanie MilgramaRysunek 6.1.Odziany w bia�y kitel asystent badacza oraz w�a�ciwy badany przywi�zuj� "ucznia" (ofiar�) do krzes�a i zak�adaj� mu elektrody.Jak wyja�ni� te przera�aj�ce wyniki? Mo�e wzi�y si� st�d, �e wszyscy badani byli m�czyznami (a d, jak wiadomo, bardziej s� agresywni od kobiet), �e nie mieli �wiadomo�ci szkód wywo�ywanych przez tak silne wstrz�sy elektryczne, albo �e wszyscy badani byli czym� na kszta�t moralnych kretynów, z uciech� wyrz�dzaj�cych szkod� innym?Istnieje wiele dowodów podwa�aj�cych ka�de z tych wyja�nie�.Pó�niejsze powtórki eksperymentu wykaza�y, �e p�e� nie odgrywa �adnej ^-oli - "nauczycielki" okaza�y si� tyle� pos�uszne, co "nauczyciele".Równie nieprawdopodobne jest wyja�nienie odwo�uj�ce si� do nie�wiadomo�ci wyrz�dzanej szkody.Wykazano to wprowadzaj�c do scenariusza eksperymentu niewielk� poprawk� - "ucze�" stwierdza� wyra�nie, �e choruje na serce i �e wstrz�sy elektryczne mog� mu zaszkodzi�.,yJu� chc� sko�czy�.Prosz� mnie wypu�ci�.Ju� mówi�em, �e mam k�opoty z sercem i czuj�, �e w�a�nie znowu si� odzywaj�.Odmawiam dalszego udzia�u w badaniu.Wypu��cie mnie".Niczego to nie zmieni�o: 65% badanych pos�usznie kontynuowa�o zadawanie wstrz�sów do samego ko�ca.Nie wytrzymuje równie� krytyki za�o�enie, �e uczestnicy eksperymentu to w istocie banda zakamuflowanych sadystów.Ludzie, którzy odpowiedzieli na og�oszenie Milgrama (zapraszaj�ce do bada� nad pami�ci�), byli zupe�nie przeci�tni pod wzgl�dem wieku, zawodu i wykszta�cenia.Pó�niejsze badania psy-etiologiczne wykaza�y bez dwóch zda�, �e równie przeci�tne by�y ich cechy charakteru i osobowo�ci.Byli to ludzie tacy, jak ty czy ja.Jak powiada� sam [zmar�y niedawno - przyp.t�um.] Milgram, oni byli Tob� czy mn�.Je�eli ma racj�, je�eli ty i ja zachowaliby�my si� w jego badaniu równie przera�aj�co, to pytanie o wyja�nienie nabiera nieprzyjemnie osobistego charakteru - "Co nas sk�ania do robienia takich rzeczy?"Milgram s�dzi�, �e znalaz� odpowied�.Ma ona zwi�zek z naszym g��boko zakorzenionym poczuciem obowi�zku ulegania autorytetom.Zdaniem Milgrama, rzeczywistym winowajc� by�a w jego eksperymentach cechuj�ca nas niezdolno�� do przeciwstawienia si� ��daniom autorytetu - odzianego w bia�y kitel badacza, który nakazywa�, a nierzadko i strofowa� badanych, by post�powali wed�ug jego wymaga�, pomimo wszelkich szkód fizycznych i uczuciowych, jakie przy tym wyrz�dzali.Wiele danych potwierdza t� tez� Milgrama.Po pierwsze oczywiste jest, �e bez nalega� badacza badani bardzo szybko przestaliby zadawa� ofierze wstrz�sy elektryczne.Nienawidzili tego, co robili i cierpieli z powodu cierpienia ofiary.Prosili badacza, by pozwoli� im przesta�.Gdy odmawia�, kontynuowali, ale trz�s�c si� ze zdenerwowania, poc�c si� i j�kaj�c, ponawiaj�c pro�b� o zwolnienie ofiary z cierpie�.Obgryzali paznokcie albo wbijali je sobie w d�onie.Przygryzali wargi do krwi.Niekiedy wybuchali nerwowym �miechem.Ale.kontynuowali spe�nianie nieludzkich polece�.Pewien neutralny obserwator pocz�tkowego eksperymentu Milgrama tak opisa� przej�cia jednego z badanych:Mia�em okazj� obserwowania jednego z badanych - dojrza�ego i zrównowa�onego biznesmena, wchodz�cego z u�miechem i pewno�ci� siebie do laboratorium.Po 20 minutach ten sam cz�owiek by� trz�s�cym si� i wierc�cym, j�kaj�cym si� nerwowo wrakiem na granicy za�amania psychicznego.Bez przerwy wy�amywa� sobie palce i poci�ga� si� za ucho.W pewnym momencie przy�o�y� obie pi�ci do czo�a ze s�owami "Bo�e, niech to si� ju� sko�czy".A jednak reagowa� na ka�de s�owo badacza i pos�usznie ulega� jego poleceniom a� do samego ko�ca (Milgram, 1963).Tego, �e idzie tu w istocie o pos�usze�stwo wobec autorytetu, dowodz� te� inne zebrane przez Milgrama wyniki.Przy jednej z pó�niejszych powtórek badania role rozpisane by�y w ton sposób, �e w pewnym momencie badacz nakazywa� zaprzestanie wstrz�sów, cho� "ucze�" dzielnie deklarowa�, �e mo�e wytrzyma� jeszcze znacznie nawet silniejsze.Rezultat me móg� by� bardziej przekonywaj�cy - 100% badanych ca�kowicie zaprzesta�o aplikowania wstrz�sów, gdy domaga� si� ich jedynie "wspó�badany".Identyczna sytuacja powsta�a w jeszcze innej wersji eksperymentu, w której badacz i "ucze�" zamieniali si� rolami, ucze� za� nalega�, by szoki kontynuowa� - pomimo protestów badacza.Ani jeden badany nie tkn�� w tej sytuacji d�wigni posy�aj�cej wstrz�sy.Kra�cowy charakter uleg�o�ci wobec autorytetu wykaza�a jeszcze jedna wersja eksperymentu, w której udzia� bra�o dwóch badaczy daj�cych sprzecznepolecenia.W momencie gdy "ucze�" prosi�, by go wypu�ci�, jeden badacz nakazywa� kontynuowa�, drugi - zaprzesta� wstrz�sów.Tutaj pojawi� si� jedyny �mieszny, cho� niezbyt weso�y wynik w tej ogólnie nieweso�ej serii bada�.Nieszcz�sny "nauczyciel" goni� w panice oczami od jednego badacza do drugiego, mamrocz�c: "Czekajcie, czekajcie, którego z panów mam s�ucha�? Jeden mówi dalej, drugi mówi stop.Wi�c co mam w ko�cu robi�?" Po bezskutecznych próbach wykrycia, kto tu jest wi�kszym szefem i prawdziwym autorytetem, ka�dy z badanych robi� wreszcie to, czego oczekiwali�my od wszystkich poprzednich - wycofywa� si� z dalszego aplikowania wstrz�sów.Oczywi�cie, zachowanie takie by�oby zupe�nie niemo�liwe, gdyby uczestnikami eksperymentu byli psychopaci, sady�ci czy agresywni neurotycy.Jak pisa� sam Milgram (1974): "G�ównym wynikiem tej serii bada� jest stwierdzenie kra�cowej sk�onno�ci doros�ych ludzi do uczynienia niemal�e wszystkiego, by tylko spe�ni� polecenie autorytetu".Wynik ten jest pouczaj�cy dla tych, których trosk� napawa zdolno�� innego autorytetu - administracji pa�stwowej - do wymuszania zastraszaj�co wielkiego pos�usze�stwa na zwyczajnych obywatelach**.Co wi�cej, wyniki te �wiadcz� o ogromnej' sile, z jak� autorytety oddzia�uj� na nasze post�powanie.Trudno w t� si�� w�tpi�, po zapoznaniu si� z psychicznymi katuszami ulegaj�cych autorytetowi badanych Milgrama.A je�eli kto� jeszcze nie wierzy, to polecam mu histori� S.Briana Willsona.Pierwszego wrze�nia 1987 roku Willson i dwaj inni m�czy�ni po�o�yli si� na torach kolejowych pod jedn� z baz wojskowych w Kalifornii, by zaprotestowa� w ten sposób przeciwko kolejnej wysy�ce broni do Nikaragui.Poniewa� zawiadomili o swej akcji zarówno dowództwo wojskowe, jak i w�adze kolejowe, protestuj�cy pewni byli, �e zatrzymaj� w ten sposób maj�cy tamt�dy przeje�d�a� poci�g z broni�.Jednak�e cywilna za�oga poci�gu, która otrzyma�a rozkaz nie zatrzymywania si�, nie zwolni�a nawet biegu poci�gu, cho� le��cych na torach m�czyzn doskonale by�o wida� z odleg�o�ci kilkuset metrów.Dwaj z nich* Opis podstawowej wersji eksperymentu, jak i wielu jego wariantów, znale�� mo�na w poczytnej ksi��ce Milgrama Obedience to Authonty z 1974 roku.Przegl�du pó�niejszych bada� nad pos�usze�stwem dokona� Blass (1991).** Pocz�tkowym celem bada� Milgrama by�o zrozumienie, w jaki sposób mog�o doj�� do tego, �e obywatele Niemiec uczestniczyli w zag�adzie milionów niewinnych ludzi w obozach koncentracyjnych w czasach re�imu faszystowskiego.Milgram zamierza� wi�c sprawdzi� w Ameryce, jak dzia�a wymy�lona przez niego metoda badawcza, by potem przenie�� si� z w�a�ciwymi badaniami na teren Niemiec, gdzie, jak s�dzi�, znajdzie si� do�� pos�usznych ludzi, by znale�� jaki� materia� badawczy.Jednak�e ju� pierwsze próbne badanie wykonane w New Haven, w stanie Connecticut, pokaza�o, �e mo�e zosta� w domu oszcz�dzaj�c czas i pieni�dze."Znalaz�em tu tyle pos�usze�stwa, �e wcale nie by�o ju� powodu jecha� do Niemiec" [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ pdf @ download @ ebook

Podobne