[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W¹tpliwe jest, ¿eby taka zmiana stanowila nieod³¹czny aspekt rozwoju.Jest rzecz¹ prawdopodobn¹, ¿e to w³aœnie szkota nie daje okazji do zachowania poszukiwawczego albo nie nagradza go, albo nawet w niektórych wypadkach karze za nie i têpi je.Je¿eli tak jest, to znaczy, ¿e szko³a hamuje d¹¿enie da rozwoju potencjalnych mo¿liwoœci jednostki.V'YCHO~'VAME JAKO UMO¯LIWIENIE DALSZEGO ROZWOJUW jaki sposób mo¿e jednostka w tych latach, kiedy jest na to podatna, zdobyæ pod hem zabiegów wychowa~-czych umiejêtnoœæ rozumnego kierowania sob¹, które prowadzi do stopniowej adaptacji do zmieniaj¹cych siê warunków ¿ycia cz³owieka doros3ego?Dalszy rozwój mo¿liwy jest dziêki zdobyciu umiejêtnoœci pewnej kontroli nad swoim zachowaniem siê, przy czym najwiêksze znaczenie zdaj¹ siê mieæ takie czynniki, jak: 1) sta³e zainteresowania i mo¿liwe do osi¹gr~iêcia, ale nie nazbyt bezpoœrednie, cele i zadania; 2) ekonomiczne techniki uczenia siê i oduczania; 3) umiejêtnoœæ rozwi¹zywania problemów; 4) mo¿noœæ polegania na sobie samym i dojrza³oœæ emocjonalna; 5) postawy tolerancji wobec zmian, samokrytycyzm i obiektywizm; oraz , 6) dojrza³e pojêcie o sobie samym i swoich mo¿liwoœciach.W rozdziale tym autor wysuwa tezê, ¿e takie s¹ w³aœnie wyniki procesu rozwoju.W procesie tym czynniki wewnêtrzne ustalone zostaj¹ przez dziedzicznoœæ, wiele jednak czynników zewnêtrznych, które deterrriinowaæ bêd¹ zakres, w jakim uda siê zrealizowaæ potencjalne mo¿liwoœci jednostki, podlega kontroli nauczycieli i w³adz szkolnych.4E Jersild, Op, cit., s.23, 24.199OBNI¯ANIE ZDOLNOSCIJest rzecz¹ po¿¹dan¹, ¿eby cz³owiek móg³ kontynuowaæ uczenie siê w okresie dojrza³oœci, ale czy jest to mo¿liwe? Pytanie to sugeruje inne pytania maj¹ce powa¿ne znaczenie: W jakim wieku przestaj¹ rozwijaæ siê zdolnoœci ró¿nego rodzaju? Jak szybko zanikaj¹ ró¿ne zdolnoœci cz³o~,c¯eka? Czy zanik zdolnoœci wynika bardziej z wrodzonych tendencji do degeneracji, ni¿ ze szkodliwych skutków niepo¿¹danych nawyków, utraty zainteresowañ, niew³aœciwych postaw itp., nabytych przez jednostkê? Mo¿emy tu przedstawiæ jedynie w krótkim zarysie, i to w wielu przypadkach tytu³em próby, wyniki badañ podjêtych w celu znalezienia odpowiedzi na powy¿sze pytania.Terman pocz¹tkowo s¹dzi³, ¿e u przeciêtnej osoby rozwój umys³owy mierzony za pomoc¹ stanfordzkiej wersji skali Bineta koñczy siê w wieku 16 lat, a nastêpnie oœwiadczy³, ¿e szczyt rozwoju osi¹gany jest nawet v~.rczeœniej.Inne dowody wskazuj¹ jednak na to, ¿e kiedy zastosuje siê test, za pomoc¹ którego mo¿na stwierdziæ przyrost na wy¿szych poziomach, szczyt przypada³by raczej w wieku okolo 20 lat albo nawet w póŸniejszych latach; ostatnie badania wskazuj¹, ¿e szczyt przypada w 30 roku ¿ycia przy pomiarach testami s³ownymi, a miêdzy rokiem 20 a 24 przy pomiarach testami ~avkonanio~«-mi.Krz~-wa rozevojowa zdolnoœci uczenia siê nakreœlor_a przez Thorndike'a (patrz rys.7 -'~ wykazuje maksymalny poziom pomiêaz~- 20 s 2a ~o~er~ ¿j cia, a nastêpnie obni¿a siê bardzoo ~o ~o so ao soRys.7 - 7.Ogólny ksztatt krzywej zdolnoœci uczenia siê w stosunku do urieku.(Wed³ug: E.L.Thorndike Adult Learning, s.127.Za zgod¹ The Macmillan Company,wydawcy)wolno do wieku 45 lat.Szczyt rozwoju ·'_ tempo zanikania prawdopodobnie ró¿ni¹ siê znacznie dla ró¿nych zdolnoœci.(Niektóre zdolnoœci, takie jak umiejêtnoœæ pos³ugiwania siê sxownictwem, mog¹ wcale nie wykazywaæ tendencji zanikania przez dxugi okres).Po przeprowadzeniu wielu eksperymentów dotycz¹cych uczenia siê osób doros³ych, Thorndike doszed³ do wniosku, ¿e ogólna tendencja polega na zaniku w wysokoœci oko³o 15 procent w wieku pomiêdzy 22 a 42 rokiem ¿ycia 4s.~s E.L.Thorndike i inni Adult Learning.New York 1928, The Macmillan Company.180Stwierdzono, ¿e zdolnoœæ uczenia siê przedmiotów szkolnych pomiêdzy 21 a 41 rokiem ¿ycia zanika z szybkoœci¹ mniej wiêcej 0,5 procent w ci¹gu roku.Zanik wydaje siê byæ wiêkszy dla tego typu uczenia siê,_ jakie; jest stosowane w szkole, a mniejszy przy uczeniu siê sytuacji i czynnoœci bardziej charakterystycznych dla doœwiadczeñ osób doroslych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]