Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język (3)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ju� William James w 1890 r, w swoich Principles of psychology (Zasady psychologii) odró�nia� pami�� pierwotn� (krótkotrwa��) i wtórn� (trwa��).Rozró�nienie mi�dzy pami�ci� �wie�� a pami�ci� trwa�� wprowadzi� w swojej pracy z 1949 r.D.Hebb, jak te� D.E.Broadbent (1958), który jako pierwszy zastosowa� poj�cie przetwarzania informacji do bada� nad pami�ci� (por.te� wyniki eksperymentu Petersonów (1959) (s.26), jednak w tym czasie wi�kszo�� autorów uznawa�a jednorodno�� procesów pami�ci.Argumenty za tym ostatnim stanowiskiem przedstawi� A.W.Melton w artykule z 1963 r., atakuj�c dychotomiczny podzia� procesów pami�ci.Twierdzi� on, �e w �wietle istniej�cych faktów teoria interferencji wyja�nia zapominanie zarówno procesów krótkotrwa�ych, jak i d�ugotrwa�ych.Nie ma, jego zdaniem, potrzeby przyjmowania dwóch rodzajów procesów, skoro stosuj� si� do nich te same prawid�owo�ci.Artyku� ten sta� si� inspiracj� wielu pomys�ów badawczych dotycz�cych rodzajów pami�ci.W efekcie w wielu pracach (Atkinson i Shiffrin,1971; Peterson,1966; �uria, 1973; Konorski, 1969; So�tysik, 1970; Posner, 1969; Sperling, 1960, 1967; Coltheart, 1972) zacz�to rozró�nia� dwa, a nawet trzy rodzaje pami�ci, wyodr�bniaj�c ponadto tzw.pami�� sensoryczn�.Omówimy te trzy rodzaje i przedstawimy dowody przemawiaj�ce za ich istnieniem, jak te� ogólny model mechanizmów pami�ci, wy�aniaj�cy si� z tych bada�.Pami�� s(r)nsorycznaPami�� sensoryczna dotyczy przechowywania przez pewien czas po zako�czeniu dzia�ania bod�ca sensorycznego efektów tego dzia�ania.Czas ten jest bardzo krótki, dlatego te� �uria (1973) u�y� tu terminu pami�� ultrakrótka.Pocz�tkowo odkryto jeden rodzaj pami�ci sensorycznej, tzw.pami�� ikoniczn� zwi�zan� ze zmys�em wzroku, nast�pnie wyodr�bniono pami�� zwan� echem, zwi�zan� ze zmys�em s�uchu.Baddeley (1976) postuluje jej istnienie dla ró�nych zmys�ów, wyodr�bniaj�c dodatkowo pami��: smakow�, w�chow�, kinestetyczn� itp.Pami~� ikonicznaTrzecim rodzajem pami�ci, wyodr�bnionym oprócz pami�ci krótkotrwa�ej i d�ugotrwa�ej, by�a pocz�tkowo tzw.pami�� ikoniczna (Neisser, 1967).Okre�la si� te� j� czasem jako efekt Sperlinga (1960), który jako pierwszy wykaza� eksperymentalnie istnienie tego rodzaju pami�ci.On to wprowadzi� ciekaw� modyfikacj� do typowego eksperymentu nad zakresem pami�ci bezpo�redniej polegaj�cego na krótkiej ekspozycji (ok., pó� sekundy) uk�adu liter lub cyfr (w liczbie kilkunastu); ekspozycj� t� poprzedza instrukcja dla badanego, aby stara� si� zapami�ta� jak najwi�cej z prezentowanych liter lub cyfr.Badany pami�ta zwykle oko�o 4 - 5 elementów.W eksperymencie Sperlinga badanym eksponowano w czasie pó� sekundy karty z literami u�o�onymi w trzech rz�dach, po cztery litery w ka�dym.Modyfikacja polega�a na tym, �e badani mieli nast�pnie wymieni� nie wszystkie z eksponowanych liter, lecz tylko te, które znajdowa�y si� w okre�lonym rz�dzie.To, który rz�d ma by� odtworzony, wskazywa� badanym sygna� w postaci tonu, podawany bezpo�rednio po ekspozycji liter: wysoki ton oznacza� rz�d górny, �redni - rz�d �rodkowy, a niski ton odnosi� si� do dolnego rz�du (por.rys.15A).Osoby badane przed ekspozycj� karty z literami nie wiedzia�y, który rz�d liter maje � niej odtworzy�, potrafi�y jednak dok�adnie wymieni� litery z oznaczonego odpowiednim tonem rz�du.Technika ta nosi nazw� odtwarzania cz�ciowego w porównaniu z poprzedni�, zwan� odtwarzaniem ca�o�ciowym.Wynika z tego, �e badani przez.pewien czas po ekspozycji musz� przechowywa� w pami�ci nie tylko te cztery, lecz wszystkie dwana�cie liter, z których dopiero wybieraj� odpowiedni rz�d liter (por.rys.15B).Sperling zbada� nast�pnie, jak d�ugi mo�e by� odst�p czasu mi�dzy100~c vOdtwarzanie cz~�ciowe E~ 50 Nn Wysoko�� tonuvOdtwarzanie caro�ciowe 0Z Q B R Wysoki d M C A W �redni0.50 1.0 T K N F Niski Czos [w sek.) podania tonu ~o ekspozycji kortyRys.15.a) Przyklad karty z eksperymentu Sperlinga.b) Odtwarzanie cz�ciowe i calo�ciowe.(Wed�ug: G.Sperling, 1960.)zako�czeniem ekspozycji karty a podaniem tonu.Wyd�u�aj�c ten odst�p do pó� sekundy, stwierdzi� stopniowe pogorszenie si� wyników, za� po przekroczeniu tego czasu osoby badane nie potrafi�y wymieni� wi�cej elementów ze wskazanego rz�du ni� z jakiegokolwiek innego.Wyniki te wskazuj�, zdaniem Sperlinga, �e obraz wzrokowy pozostaje przez jaki� czas (u�amek sekundy) w tak zwanym przez niego magazynie pami�ci wzrokowej (pami�� ikoniczna w terminologii Neissera, 1967), gdzie nast�pnie zanika (zaciera si�) bardzo szybko.Je�eli prezentowany obraz ma by� zapami�tany d�u�ej, musi zosta� przetworzony tak, aby móg� by� przechowany w sposób bardziej trwa�y.Ton wskazuje, które elementy prezentowanego obrazu wzrokowego maj� zosta� zakodowane trwalej.Sperling (1963) wyra�nie podkre�la wzrokowy charakter pami�ci ikonicznej.Je�eli pole widzenia w czasie pomi�dzy ekspozycj� karty z literami a podaniem tonu jest ciemne, to czas trwania pami�ci ikonicznej wynosi, jak to podali�my powy�ej, pó� sekundy; je�eli natomiast pole widzenia bezpo�rednio po ekspozycji bod�ca zostanie silnie rozja�nione, to pami�� ikoniczna zostaje upo�ledzona.Podobnie,.gdy pole widzenia zostanie wype�nione jakim� z�o�onym bod�cem (np.pl�tanin� bia�o-czarnych kwadracików), tzw.szumem wzrokowym, pami�� ikoniczna w.ogóle zanika.Zjawiska te nosz� nazw� nast�pczego maskowania wzrokowego.Pami�� ikoniczn� mo�na wi�c sobie wyobrazi� jako �ladowe trwanie bod�ca, co wielu psychologów i fizjologów zak�ada�o od dawna w swoich teoriach.Zas�ug� Sperlinga jest pokazanie parametrów czasowych i innych tego procesu.Przetwarzanie i kodowanie informacji zarejestrowanych przez pami�� ikoniczn� odbywa si� ju� jednak poza ni�.To przetwarzanie rozpoczyna si� najpewniej natychmiast po ekspozycji bod�ca, obejmuje wszystkie elementy przechowywane w magazynie pami�ci ikonicznej, jednak�e ze wzgl�du na krótkotrwa�o�� tego przechowania nie wszystkie z tychelementów, je�li j�st ich wi�cej ni� 4~5, zd��y si� przetworzy�.Dodatkowy sygna�, jakim w eksperymentach Sperlinga by� ton, wskazuje, które elementy maj� by� przede wszystkim przetwarzane [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ pdf @ download @ ebook

Podobne