[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.,b) sylabowa - dziecko opuszcza lub wstawia sylaby i zamiast powiedzieæ „mamusia" mówi - „musia", zamiast „lokomotywa" - „ko-motywa" itp.,82c) wyrazowa - dziecko nie wymawia prawid³owo okreœlonego wyrazu, mimo ¿e wymawia wszystkie dŸwiêki w nim wystêpuj¹ce,d) zdaniowa - dziecko nie potrafi ze znanych mu wyrazów zbudowaæ zdania.W szko³ach najczêœciej spotyka siê dyslaliê g³oskow¹ i zg³oskow¹ (sylabow¹).Zaburzenia poszczególnych dŸwiêków nazywa siê osobnymi terminami.Nazewnictwo to jest oparte na terminologii greckiej i st¹d pochodzi u¿ywane u nas (czêsto spolszczone) okreœlenie sygmatyzm (od sigma - sigmatismus), rotacyzm (od greckiego rhotacismus).Sygmatyzm w jêzyku polskim odnosi siê do nieprawid³owej artykulacji trzech szeregów g³osek:s z c dzœ Ÿ æ dŸsz ¿ cz dŸ Nieprawid³owa artykulacja tych g³osek w wymowie dziecka nosi nazwê seplenienia.Najczêœciej spotyka siê dzieci z wadami mowy, u których stwierdza siê:1.seplenienie - wadliwe wymawianie g³osek: „sz", „cz", „¿", „d¿".Dziecko mówi ¿aba zamiast ¿aba, syna - szyna, capka - czapka, itp.,2.szeplenienie - wadliwe wymawianie g³osek: „s", „z", „c", „dz";dziecko najczêœciej mówi, odwrotnie w stosunku do poprzednich przyk³adów, zamiast sowa-szowa, zaj¹c - zaj¹c, cytryna - czytryna, dzbanek - dzbanek, itp.,3.reranie - dziecko nie wymawia (lub wadliwie wymawia) „r", zamiast ryba - iba, yba, liba,4.lelanie - wadliwe wymawianie g³oski „l", np.zamiast lala - jaja, samolot - samojot,5.lelanie - wadliwe wymawianie g³oski „l" - zastêpowanie jej g³oskami „u", ,j", np.zamiast ³awka - jafka,6.gêganie - wadliwe wymawianie g³oski „g", zamiast grabie dziecko mówi tabie (g=t) lub dabie (g=d),7.kekanie - wadliwe wymawianie g³oski „k", zamiast kapusta - ta-pusta, kogut - todut (k=t).83Spotyka siê dzieci, które wadliwie wymawiaj¹ g³oski twarde, zmiêkczaj¹ je niepotrzebnie, np.zamiast Jacek mówi¹ Jacek, zamiast pasek - pasek; zdarza siê ponadto, ¿e nie stosuj¹ koniecznych zmiêkczeñ i mówi¹ cukerky zamiast cukierki, keubasa - kie³basa.W literaturze logopedycznej spotyka siê pojêcie dyslalii fizjologicznej i faktycznej.Dyslalia fizjologiczna wystêpuje wówczas, kiedy mamy do czynienia ze swoistymi w³aœciwoœciami rozwojowymi, które s¹ zwi¹zane z nie ukoñczonym rozwojem mowy dziecka, wynikaj¹cym np.z prostego opóŸnienia mowy.Dyslalia faktyczna wystêpuje wówczas, kiedy proces kszta³towania siê mowy jest ju¿ wzglêdnie ukoñczony, a dziecko w sposób stereotypowy wadliwie wymawia okreœlone g³oski.Przy ocenie wymowy dziecka winno uzwglêdniaæ siê ca³y szereg przyczyn poœrednich, wynikaj¹cych z ,,poprzedniego" rozwoju mowy i wymowy.Warunek prawid³owej wymowy dziecka i w³aœciwego tworzenia siê s³ownika, to odpowiednia budowa i funkcja aparatu artykulacyjne-go, zarówno w jego czêœci obwodowej jak i oœrodkowej oraz w³aœciwe wspó³dzia³anie aparatu fonacyjnego i uk³adu oddechowegoW procesie rozwoju mowy dziecko uczy siê najpierw s³Ã³w, które s¹ mu najbli¿sze, najbardziej potrzebne i naj³atwiejsze.S¹ to najczêœciej nazwy osób, przedmiotów, a wiêc rzeczowniki, w dalszej kolejnoœci -przymiotniki, czasowniki i przys³Ã³wki.Nastêpnie uczy siê tych czêœci mowy, które s¹ najmniej potrzebne i zarazem trudne (zaimki i przyimki).Gdy opanuje dostateczn¹ iloœæ rzeczowników i nauczy sieje odnosiæ do osób i rzeczy, to zaczyna uczyæ siê przymiotników, a potem czasowników, które pojawiaj¹ siê w mowie dziecka ju¿ pod koniec drugiego roku ¿ycia.Zapobieganie rozwojowi dyslalii faktycznej wymaga racjonalnego likwidowania dyslalii fizjologicznej.Z informacji logopedycznych wynika, ¿e rodzice i instytucje wychowawcze wiêksz¹ wagê przywi¹zuj¹do budowy wypowiedzi dziecka! jego s³ownictwa, mniej natomiast troszcz¹ siê o poprawnoœæ wymowy.84Ró¿ne s¹ przyczyny dyslalii.Nieprawid³owoœæ w budowie i funkcjonowaniu narz¹dów artykulacji mo¿e byæ przyczyn¹ wadliwej wymowy niektórych g³osek (dyslalia).Mog¹ byæ nawet wadliwie wymawiane wszystkie g³oski (alalia).Szczególnie czêsto wœród dzieci z wadami wymowy spotyka siê pewne anomalie w uk³adzie artykulacyjnym.Nie ka¿da anomalia warg, jêzyka, zgryzu czy podniebienia miêkkiego uniemo¿liwia normaln¹ wymowê
[ Pobierz całość w formacie PDF ]