Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język (13)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Rys.33.Pami�tanie studentów przez wykladowców.(Wed�ug: H.P.Bahrick, 1984.)83Emocje a pami��: efekt lampy b�yskowejWp�ywem emocji na pami�� od wielu lat interesowali si� psychologowie.Ju� w 1899 r.F.W.Colegrove pyta� swoich badanych o to, jakie prze�ycia pami�taj� lepiej - przyjemne czy przykre.Analiza odpowiedzi badanych wykaza�a~rzewag� wspomnie� przyjemn~rch.Zygmunt Freud mówi� o t�umieniu, wypiera�iu~ dó pod�wiadomo�ci przykrych prze�y� zwi�zanych z ubieg�ym do�wiadczeniem.Wyniki Colegrove'a dotycz� opinii osób badanych na temat tego, co jest przez nich lepiej pami�tane, ale nie �wiadczy jeszcze o tym, co rzeczy wi�cie jest pami�tane lepiej.Pó�niejsi badacze tego zagadnienia stosowali metody bardziej kontrolowane.Proszono najpierw osoby badane, aby wypisa�y wydarzenia, jakie zapami�ta�y z ostatnich kilku dni, i nast�pnie, aby tym wspomnieniom przypisa�y warto�ci afektywne.Z bada� tych wynika, �e wydarze� ocenianych jako przyjemne pami�ta si� wi�cej ni� wydarze� przykrych, a tych ostatnich wi�cej ni� oboj�tnych.�ci�le eksperymentalne badania nad tym zagadnieniem przeprowadzono w dwu kierunkach.Po pierwsze, �ledzono wp�yw przyjemnego lub nieprzyjemnego zabarwienia emocjonalnego dozna� sensorycznych (tl�wi�ków, zapachów, kolorów) na zapami�tanie tych dozna�.Wyniki nie s� jednoznaczne, w ka�dym razie nie potwierdzaj� hipotezy o lepszym przechowaniu dozna� przyjemnych.Drugi kierunek bada� dotyczy� wp�ywu zabarwienia emocjonalnego s�ów.Eksperyment D.M.Barretta (1938) jest tu typowy.Osoby badane dokonywa�y nast�puj�cych operacji na materiale s�ownym, z�o�onym z 30 s�ów wybranych ze s�ownika frekwencyjnego Thorndike'a-Lorge'a spo�ród s�ów o tej samej cz�sto�ci u�ycia: 1 ) klasyfikacja s�ów wed�ug ich zabarwienia emocjonalnego na dwie kategorie: "raczej przyjemne" i "raczej przykre"; 2) podanie swobodnego skojarzenia do ka�dego ze s�ów; 3) ponowna klasyfikacja, tym razem na trzy kategorie: przyjemne, przykre i oboj�tne.Po up�ywie tygodnia od wykonania tych trzech operacji z materia�em s�ownym, w którym to czasie mog�o nast�pi� nie zamierzone uczenie si� tego materia�u, zbadano jego przechowanie, prosz�c badanych o reprodukcj� s�ów z pami�ci.Badani pami�tali 54,9% s�ów ocenionych jako przyjemne i 39,2% s�ów ocenionych jako nieprzyjemne.Pó�niejsze hipotezy dotycz�ce pami�ci zdarze� o zabarwieniu emocjonalnym (Rosenzweig, 1943) wyja�nia�y t� obserwowan� w niektórych badaniach ró�nic� pami�ci na korzy�� zdarze� przyjemnych tym, �e w gr� wchodzi tu mechanizm obrony Ego.T�umieniu ulegaj� te przykre zdarzenia, które mog� stanowi� zagro�enie vv�asnego Ego, czyli dobrego mniemania o sobie samym, a nie wszelkie przykre wspomnienia.W ostatnich latach w nurcie ekologicznym rozpowszechni�o si� badanie zjawiska, które nazwali�my za Brownem i Kulikiem (1977) efektem lampy b�yskowej (flashbulb memories).Polega ono na tym, �e prze�ywanie jakiego� wydarzenia przy silnym wzbudzeniu emocjonalnym sprawia, �e nasz uk�ad nerwowy dzia�a jakby pod wp�ywem wewn�trznego rozkazu "teraz84filmuj" i �e wspomnienia takich prze�y� mog� si� utrzymywa� latami, a nawet przez ca�e �ycie.Takim prze�yciem, którego wspomnienie ludzie zachowali przez d�ugie lata, by�a �mier� prezydenta J.F.Kennedy'ego 22 listopada 1963 roku.Brown przez wiele lat pyta� swoich studentów z kolejnych roczników na pierwszym z nimi wyk�adzie o to, jak si� o tym fakcie dowiedzieli, i otrzymywa� odpowiedzi, w których szczegó�owo opisywano miejsca i wykonywane w tym momencie czynno�ci, jak te� prze�ywane uczucia.Dalsze badania (Yarmey i Bull, 1978) wykaza�y, �e podczas gdy wyraziste wspomnienia dotycz�ce zabójstwa prezydenta Kennedy'ego zachowa�o 99% Amerykanów, niezale�nie od rasy, to ju� zabójstwo Martina Luthera Kinga przechowa�o si� w formie efektu lampy b�yskowej u 75% badanych Murzynów ameryka�skich i tylko u 37% Bia�ych.Z kolei efekt ten w odniesieniu do �mierci Kennedy'ego rzadko stwierdza si� u osób, które w 1963 r.mia�y mniej ni� siedem lat (Winograd i Killinger, 1983).Zainteresowanie tego typu badaniami przyczyni�o si� do odkrycia przez Neissera (1982) artyku�u Colegrove'a opublikowanego w 1899 r.w "American Journal of Psychology" na temat tego samego rodzaju wspomnie� dotycz�cych okoliczno�ci, w jakich badane przez Colegrove'a osoby dowiedzia�y si� o zabójstwie prezydenta Lincolna (co mia�o miejsce 33 lata wcze�niej) i równie� uzyska� on odpowiedzi �wiadcz�ce o �ywo�ci tego typu wspomnie�.Mo�na s�dzi�, �e prze�ycia osobiste o du�ym emocjonalnym nat�eniu s� w taki sposób zapami�tywane.Problem pojawia si� w ocenie trafno�ci takich wspomnie�.Neisser (1982) wspomina, �e jako m�odzieniec dowiedzia� si� o ataku na Pearl Harbor, kiedy to wiadomo�� ta przerwa�a mu s�uchanie radiowego sprawozdania z meczu baseballowego, ale - jak to pó�niej sprawdzi� - nie by�o w ogóle takiej audycji sportowej w dniu 7 grudnia 1941 roku.Jeszcze inny problem podkre�lany przez Loftus (1982) polega na tym, �e cz�sto osoby, o których wiadomo, i� mia�y silne prze�ycia, które powinny podlega� efektowi lampy b�yskowej, nie zapami�ta�y ich.25% osób, które prze�y�y napad rabunkowy, nie pami�ta tego faktu po latach.Loftus (1979) s�dzi, �e zale�y to od si�y emocji czy prze�ywanego stresu, tzn.�e wyst�puj�ce tu zale�no�ci opisuje stare prawo Yerkesa-Dodsona (1908), które mówi, �e s�abe i silne wzbudzenie nie sprzyja uczeniu si�, najlepsze efekty daje wzbudzenie o �redniej sile.Jednak�e wyniki ró�nych bada� cytowane przez Browna (1986) nie pozwalaj� na wyci�gni�cie jednoznacznych wniosków co do dzia�ania tego prawa w odniesieniu do efektu lampy b�yskowej.Wp�yw na zapami�tywanie emocji zwi�zanych z napi�ciem motywacyjnym ujawnia si� te� w s�ynnych badaniach B.Zeigarnik (1929), których wyniki maj�ce na celu weryfikacj� hipotezy K.Lewina znane s� w literaturze pod nazw� efektu Zeigarnik.Hipoteza Lewina zak�ada, �e motywacja wzbudzona dla wykonania jakiego� zadania tworzy system napi��, roz�adowuj�cych si� w chwili, gdy zadanie zostaje wykonane.R5Osobom badanym w eksperymencie Zeigarnik polecono wyl~onywa� jak najszybciej i jak najdok�adniej ca�e serie (od 18 do 22) zada� ró�nego rodzaju: zadania matematyczne, rozwi�zywanie zagadek, zadania ruchowe (lepienie figur, wykonywanie pude�ek z kartonu) itp.Wykonywanie po�owy tych zada�, dobranych losowo, by�o przerywane, zanim osoby badane mog�y je zako�czy�.Po sko�czeniu badania proszono badanych o wyliczenie wszystkich zada�, które wykonywali.Obliczono, �e stosunek liczby zapami�tanych zada� przerwanych do liczby zapami�tanych zada� zako�czonych wynosi� od 1,9 do 2,1 dla ró�nych grup badanych.Zgodnie z hipotez� Lewina, napi�cie utrzymuj�ce si� przy niedoko�czonym zadaniu i anga�uj�ce my�li danej osoby u�atwia lepsze przechowanie tego zadania w porównaniu z przechowaniem zadania ju� zako�czonego, dla którego napi�cie zosta�o rozfadowane.Eksperymenty Zeigarnik by�y wielokrotnie powtarzane na ró�nego rodzaju materiale i z ró�nymi (np.pod wzgl�dem wieku) badanymi.Tak zwany efekt Zeigarnik zosta� szeroko potwierdzony.Rosenzweig (1943) uzyska� jednak odmienne rezultaty w sytuacji, gdy dawa� badanym instrukcj� anga�uj�c� w silniejszym stopniu ich mótywacj� osobist�.Mówif on, �e stosowane zadania (te same, co w eksperymencie Zeigarnik) s� prób� ich inteligencji.Tak jak Zeigarnik, pewne zadania przerywa�, uzasadniaj�c badanym, �e i tak nie potrafi� ich wykona�.Wtedy badani pami�tali lepiej zadania zako�czone.Przerwane zadania s� lepiej pami�tane, kiedy motywacja badanych jest s�absza, przy silnej motywacji w��czaj� si�, zdaniem Rosenzweiga, mechanizmy obrony Ego, wobec czego zadania przerwane, odczuwane przez badanych jako pora�ka, zostaj� t�umione na tej samej zasadzie, na jakiej t�umione s� wspomnienia zagra�aj�ce dobremu mniemaniu o sobie.Problem wp�ywu emocji, motywacji, a tak�e postaw$ i przekona� na przebieg procesów pami�ci jest przedmiotem zainteresowa� psychologii spo�ecznej [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ pdf @ download @ ebook

Podobne