Tomaszewski Żydzi w Polsce (leksykon)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jego grób na znajduj�cym si� obok cmentarzu do dzisiaj jest miejscem pielgrzymek.H.W.Iwaniska (woj.�wi�tokrzyskie) - lokacja w 1403.1578 -17 �ydów p�aci�o pog�ówne w wysoko�ci 11 z�.W rejestrach pog�ównego generalnego odnotowano ich w 1662 - 29,1647 - 43, 1676 - 32.1765 w miejscowym przykaha�ku �y�o 398, w 1790 - 218, w 1827 - 294 (27,21% mieszka�ców), w 1921 - 1518 (54,2%), a w IX 1939 -1663 �ydów.15 X 1942 ok.1600 deportowano do Treblinki.Obiekty gminy wyznaniowej, istniej�cej w 1629, nie zachowa�y si�.A.RIzaaczko (lub Issaczko, w�a�ciwie Izaak ben Abraham, b�d� Izaak Hispanus, 7-1510) - lekarz.Do Polski przyby� z Hiszpanii.Najpierw zamieszka� we Lwowie, a pó�niej, ju� jako znany medyk, w Krakowie.Pe�ni� funkcj� lekarza na dworach królów Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiello�czyka i Zygmunta I Starego.Za zas�ugi zosta� zwolniony od p�acenia podatków, otrzyma� indywidualny przywilej, na mocy którego podlega� jedynie jurysdykcji króla, a tak�e sta�e uposa�enie, które stanowi�a cz�� op�at wnoszonych do skarbu przez �ydów krakowskich.Wiadomo, �e leczy� tak�e wysokich dostojników �wieckich i duchownych, m.in.arcybiskupa.Jego wysoka pozycja, a tak�e ró�nice obyczajowo�ci i stylu �ycia, jaki reprezentowa� jako �yd sefardyjski, uwik�a�y go w spory z gmin� kazimiersk�, która usi�owa�a go zmusi� do opuszczenia Kazimierza.H.W.Izaak ben Aron z Pro�ciejowa (Prostijov, 7-1613) - drukarz krakowski.Pochodzi� z W�och, gdzie zapewne nauczy� si� sztuki drukarskiej.W1.60-tych zamieszka� na podkrakowskim Kazimierzu.1568 otrzyma� od Zygmunta Augusta przywilej, który da� mu wy��czno�� na drukowanie ksi�g hebrajskich, w tym Talmudu.Mia�o to obowi�zywa� przez 50 lat.W ci�gu kilku miesi�cy opublikowa� komentarze do Pi�cioksi�gu, a tak�e dzie�a Moj�esza Isserlesa.Dzia�alno�� ta zosta�a wkrótce przerwana.Na skutek interwencji duchowie�stwa, które sprzeciwia�o si� drukowaniu Talmudu, rzekomo zawieraj�cego kalumnie skierowane przeciw chrze�cija�stwu, przywilej królewski zosta� cofni�ty, drukarni� zamkni�to, a nie uko�czone ksi�gi skonfiskowano.Po licz-Izaakowicz190nych interwencjach, gdy dowiedziono, �e Izaak nie zamierza� publikowa� Talmudu, drukarni� otworzono.Od 1571 zacz�� ponownie wydawa� ksi��ki hebrajskie, a tak�e w jidysz - g�ównie t�umaczenia ksi�g biblijnych.W pracy pomagali synowie - Aron, Moj�esz, Isachar oraz Symcha, w 1600 przej�li drukarni�, gdy Izaak przeniós� si� do Pro�ciejowa.Ich najwi�kszym sukcesem by�a publikacja 12-tomowego Talmudu babilo�skiego.W ich oficynie ukaza�a si� m.in.praca Rebeki z Tykocina.Drukarnia jednak popada�a w k�opoty finansowe, czego efektem by�o pogorszenie si� jako�ci edycji.1626 na skutek zad�u�enia zaprzesta�a dzia�alno�ci.H.W,Izaakowicz Mendel (XVI w.) - finansista i konstruktor mostów.Pochodzi� z Brze�cia Litewskiego.W1.60-tych XVI w.by� dzier�awc� podatków ksi��cych, a tak�e dochodów nale��cych do najzamo�niejszych bojarów na Litwie i �mudzi.Wspó�pracowa� z innymi �ydami brzeskimi, m.in.ze znanym finansist� Izaakiem Brodawk�.Po �mierci Zygmunta Augusta przeniós� si� do Krakowa, pe�ni� funkcj� seniora gminy kazimierskiej.Wzi�� udzia� w wyprawie Stefana Batorego przeciwko Moskwie i zas�u�y� si� jako budowniczy mostów zarówno na niewielkich strumieniach, jak i na du�ych rzekach (D�wina), co umo�liwia�o przemarsz i zaopatrzenie wojska.Po �mierci Stefana Batorego, podczas elekcji popiera� kandydatur� na tron polski cesarza Maksymiliana.Po kl�sce pod Byczyn� i uwi�zieniu Maksymiliana uciek� do Pragi, sk�d przeniós� si� do Wiednia.Zaproponowa� cesarzowi Rudolfowi II wzniesienie solidnego mostu na Dunaju (1589), koszty budowy którego zamierza� pokry� z w�asnych funduszy w zamian za przywilej na pobór myta.Plany te nie powiod�y si�, niemniej nadal utrzyma� siln� pozycj� na dworze cesarskim.H.W.Izrael ben Josef (7-1568) - kupiec kazimier-ski, ojciec Moj�esza Isserlesa.Jego rodzina przyby�a do Polski z Ratyzbony, po wygnaniu �ydów w 1519.Osiedlili si� na podkrakowskim Kazimierzu i wkrótce zdobyli siln� pozycj� i wp�ywy.Izrael poprzez ma��e�stwo z córk� zamo�nego kupca zyska� koneksje na dworze królewskim.Wi�kszo�� interesów handlowych, tak jak te��, prowadzi� na Litwie, m.in.w Wilnie, na co uzyska� specjalny przywilej.Nadal mieszka� na Kazimie-rzu, gdzie posiada� kilka nieruchomo�ci.Ufundowa� tam synagog�, wzniesion� w 1557 przy ul.Szerokiej i nazwan� Remu od przydomka jednego z synów - Moj�esza Isserlesa.S�aw� zyska� tak�e kolejny z synów - Izrael zwany Bogatym, który przez wiele lat pe�ni� funkcj� seniora gminnego, a po�lubi� córk� s�ynnego uczonego Salomona Lurii.Równie� pozosta�e dzieci i wnuki zosta�y skoligacone z najbardziej znanymi i wp�ywowymi rodzinami.H.W.�Izraelita" (1866-1912) - tygodnik wydawany wj�z.polskim (podtytu�y: �Pismo tygodniowe", �Pismo tygodniowe po�wi�cone interesom judaizmu", �Organ po�wi�cony sprawom religii i o�wiaty").Za�o�ycielem i pierwszym redaktorem I.by� S.Cwi (Henryk) Peltyn.Pismo reprezentowa�o nurt post�powy w�ród �ydów, zamieszcza�o publicystyk� polityczno-spo�eczn�, kulturaln� i o�wiatow�, mia�o dzia� informuj�cy o �yciu �ydów w Polsce i na �wiecie.1896 redaktorem zosta� dzia�acz syjonistyczny Nachum Soko�ów, co wp�yn�o na polityczne zabarwienie pisma.Od 1902 kolejnymi redaktorami I.byli I.L.Grosglik, A.J.Cohn, H.Lichtenbaum, Józef Wassercug (zmieni� pó�niej nazwisko na Wasow-ski).Nak�ad pisma si�ga� 500 egz.�I." jest wa�nym �ród�em do dziejów �ydów polskich II pó�.XIX i pocz�tków XX w.M.F.�Izraelita" - tygodnik �yd.wychodz�cy we Lwowie w j�zyku polskim (1884-1886), organ stowarzyszenia Szomer Israel (obok niemieckoj�zycznego �Der Israelit"), redagowany przez E.Frankla, drukowany przez Ch.Rohatyna.A�.�Izraelita" - pierwszy w Galicji tygodnik �yd [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ pdf @ download @ ebook

Podobne