Bettelheim Bruno Cudowne i pożyteczne O znaczeniach i wartociach bani (7)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Badania nad procesami my�lowymi dziecka, zw�aszcza prace Piageta, wykaza�y w sposób przekonywaj�cy, �e zrozumienie dwu podstawowych poj�� abstrakcyjnych, jakimi s� prawo zachowania masy i regu�a odwracalno�ci, nie le�y w mo�liwo�ciach ma�ego dziecka.To jest, przyk�adowo, dziecko nie mo�e poj��, �e ta sama ilo�� wody, która, wlana do w�skiego naczynia, osi�ga w nim wysoki poziom -88w naczyniu szerokim osi�ga poziom ni�szy; nie mo�e te� zrozumie�, i� odejmowanie to odwrotno�� dodawania.Zanim dziecko zyska mo�no�� rozumienia tego rodzaju poj�� abstrakcyjnych, jego sposób do�wiadczania �wiata musi by� subiektywny.1(r)Wyja�nienia naukowe wymagaj� my�lenia obiektywnego.Badania wykaza�y, �e �adne dziecko przed osi�gni�ciem wieku szkolnego nie jest naprawd� zdolne do uchwycenia dwu wspomnianych poj��, bez których rozumienie abstrakcyjne jest niemo�liwe.Ma�e dziecko przed osi�gni�ciem o�miu-dziesi�ciu lat mo�e wytworzy� jedynie poj�cia uosabiaj�ce, oparte na w�asnym do�wiadczeniu.Tak wi�c, skoro ro�liny rosn�ce w ziemi dostarczaj� dziecku pokarmu, podobnie jak matka dostarcza mu pokarmu w�asnej piersi, to ziemi� uwa�a� mo�e w naturalny sposób za matk� czy bóstwo �e�skiej p�ci, lub przynajmniej za jego siedzib�.Nawet ma�e dziecko wie w pewien sposób, �e pochodzi od swoich rodziców; dlatego przemawia do niego wyobra�enie, �e wszyscy ludzie i miejsca, w których �yj�, zosta�y stworzone przez nadludzk� posta� nie ró�ni�c� si� wiele od rodziców - przez jakie� bóstwo m�skiej lub �e�skiej p�ci.Poniewa� rodzice strzeg� dziecka w domu, zaspokajaj�c jego potrzeby, wierzy ono w naturalny sposób, �e istota do nich podobna, tylko o wiele pot�niejsza, która jeszcze wi�cej wie i jeszcze wi�cej mo�e - anio� stró� - chroni� je b�dzie podobnie w �wiecie.W odczuciu dziecka zatem porz�dek �wiata ukszta�towany jest na obraz �adu, jaki stwarzaj� dziecku rodzice, i tego, co dzieje si� w rodzinie.Staro�ytni Egipcjanie, podobnie jak dzieci, uwa�ali, �e niebiosa to istota macierzy�ska (Nut), która w opieku�czy sposób pochyla si� nad ziemi� i nad nimi, �agodnie wszystko otulaj�c.19 Pogl�d taki nie stanowi wcale przeszkody w pó�niejszym dochodzeniu do bardziej racjonalnego sposobu widzenia �wiata, ale przynosi -wówczas kiedy to w�a�nie jest najbardziej potrzebne - poczucie bezpiecze�stwa, które z kolei pó�niej, gdy czas po temu dojrzeje, pozwala rozwin�� si� pe�nej racjonalno�ci.�ycie na malej planecie otoczonej bezkresn� przestrzeni� w oczach dziecka skazuje na przera�aj�c� samotno�� i ch�ód - co stanowi przeciwie�stwo naj-89istotniejszych pragnie� dziecka.Oto dlaczego staro�ytnym potrzebna by�a my�l, �e os�ania ich i dostarcza im ciep�a otulaj�ca istno�� macierzy�ska.Odbieranie warto�ci podobnemu wyobra�eniu opieku�czemu z tej racji, �e jest tylko dzieci�c� projekcj� potrzeb niedojrza�ej psychiki, by�oby ograbianiem dziecka z wa�nego elementu przyczyniaj�cego si� do jego poczucia bezpiecze�stwa i do spokoju, który bardzo d�ugo jest mu nieodzowny.Oczywi�cie, tego rodzaju wyobra�enie o istnieniu opieku�czej, niebia�skiej matki mo�e mie� ograniczaj�cy wp�yw na psychik� dziecka, je�li przywrze ono do tego wyobra�enia na zbyt d�ugi czas.Ani dzieci�ce projekcje, ani uzale�nienie od istot opieku�czych b�d�cych wytworem wyobra�ni - takich jak anio� stró�, który strze�e nas, gdy �pimy lub gdy realna matka jest nieobecna-nie daj� prawdziwego poczucia bezpiecze�stwa; ale póki nie mo�na go sobie w pe�ni zapewni� samemu, wspomaganie si� tego rodzaju projekcjami i wyobra�eniami lepsze jest ni� poczucie ca�kowitego braku bezpiecze�stwa.Pozwala to bowiem dziecku (mimo �e cz�ciowo w gr� wchodz� tylko wyobra�enia) nabra� zaufania do �ycia, co z kolei niezb�dne jest, aby dziecko mog�o mie� zaufanie do siebie.A w�a�nie dzi�ki zaufaniu do siebie mo�e ono uczy� si� rozwi�zywania problemów �yciowych w sposób, jaki mu wskazuje w�asna dojrzewaj�ca racjonalno��.W ko�cu dziecko rozpoznaje, �e to, co bra�o dos�ownie - wyobra�enie ziemi jako matki - jest tylko symbolem.Je�li na przyk�ad dziecko nauczy�o si� z ba�ni, �e istota, która przy pierwszym zetkni�ciu wydawa�a si� odpychaj�ca i budzi�a poczucie zagro�enia - mo�e przemieni� si� w istot� przyjazn� i wspomagaj�c�, b�dzie ono gotowe przyj��, �e nieznane dziecko, które widzi pierwszy raz i które budzi w nim l�k - tak�e mo�e przemieni� si� w mi�ego towarzysza.Wiara w "prawdziwo��" ba�ni dodaje mu odwagi, by nie wycofa� si� pod wp�ywem pierwszego wra�enia, jakie sprawia obcy przybysz.Pami�taj�c, �e bohaterowie wielu ba�ni doznawali powodzenia w �yciu, poniewa� zdobywali si� na okazanie przyja�ni istocie na pozór niemi�ej, dziecko wierzy, �e mo�e dokona� podobnej czarodziejskiej przemiany.90Znam wiele przypadków, które dotycz� zw�aszcza dorastaj�cej ju� m�odzie�y, kiedy to przedwczesna utrata wiary w czarodziejskie moce, wymuszona przez tward� rzeczywisto��, wywo�a�a potrzeb� powrotu do owych lat, podczas których wiara ta by�a �ywa -jakby dla wyrównania straty.M�odzie� ta sprawia takie wra�enie, jak gdyby czu�a, �e ma ostatni� szans�, aby ow� dotkliw� luk� w do�wiadczeniu �yciowym uzupe�ni� lub jakby w jej poczuciu brak takiego okresu w �yciu, kiedy to wierzy si� w czarodziejskie moce, uniemo�liwia� podo�anie wymogom �ycia doros�ego.Znaczna cz�� m�odych ludzi, którzy w naszych czasach szukaj� nagle ucieczki w stany psychiczne wywo�ywane przez narkotyki, udaj� si� na nauk� do jakiego� guru, wierz� w astrologi�, uprawiaj� "czarn� magi�" albo w jeszcze inny sposób uciekaj� od rzeczywisto�ci w marzenia o cudownych do�wiadczeniach, jakie zmieni� ich �ycie na lepsze - by�a przedwcze�nie przymuszana do tego, by widzie� rzeczywisto�� w taki sposób, w jaki ujmowana jest przez doros�ych.Tego rodzaju próby uchylenia si� od rzeczywisto�ci maj� g��bokie �ród�o we wczesnych do�wiadczeniach �yciowych, których przebieg stan�� na przeszkodzie rozwojowi prze�wiadczenia, �e z trudnymi problemami �ycia mo�na sobie poradzi� w sposób realistyczny.Wydaje si�, �e jednostka zmierza do powtórzenia na przestrzeni swego �ycia takiego samego procesu, jaki w dziejach ludzkich doprowadzi� do powstania my�li naukowej.Aby zrozumie� siebie, spo�ecze�stwo i kosmos, cz�owiek przez d�ugi okres historii pos�ugiwa� si� projekcjami w�asnych uczu�, takimi jak bóstwa, zrodzonymi z niedojrza�ych nadziei i l�ków; tego rodzaju wyja�nienia dawa�y mu poczucie bezpiecze�stwa.Powoli, dzi�ki spo�ecznemu, naukowemu i technologicznemu rozwojowi, uwolni� si� on od nieustannej obawy o elementarne podstawy swej egzystencji.Czuj�c si� mniej zagro�ony zarówno w �wiecie zewn�trznym, jak w swym w�asnym wn�trzu, cz�owiek móg� zacz�� zadawa� sobie pytania, jaka jest warto�� wyobra�e�, którymi pos�ugiwa� si� dot�d, aby zrozumie� �wiat.Porzuci� wtedy swe "dzieci�ce" projekcje, zast�puj�c je wyja�nieniami bardziej racjonalnymi.Proces ten jednak bynajmniej nie jest jednolity.W okresach napi�cia i zagro�enia cz�o-91wiek na powrót szuka ulgi w "dzieci�cym" wyobra�eniu, �e on sam i miejsce, w którym �yje, stanowi� centrum wszech�wiata.Ujmuj�c rzecz w kategoriach zachowa� ludzkich, powiedzie� mo�na, �e im bardziej bezpieczny czuje si� kto� w �wiecie zewn�trznym, tym mniejsz� ma potrzeb� uciekania si� do "dzieci�cych" projekcji - takich jak wyobra�enia mityczne czy ba�niowe rozwi�zania odwiecznych problemów �yciowych, i w tym wi�kszym stopniu mo�e sobie pozwoli� na poszukiwanie wszelkich racjonalnych wyja�nie� [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ pdf @ download @ ebook

Podobne