[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Taki zespó³ "zamyka siê" w autokatalityczn¹ sieæ, je¿eli ka¿dy jego cz³onek jest katalizowany przez jak¹œ inn¹ kombinacjê cz¹steczek nale¿¹cych do zespo³u.W ten sposób ca³y zespó³ zyskuje zdolnoœæ replikacji.6Z analizy sieci autokatalitycznych dowiadujemy siê w szczególnoœci, jak bardzo niewspomagana chemia mo¿e siê zbli¿yæ do prawdziwego ¿ycia.Przypuœæmy, ¿e mo¿emy takiej sieci przydaæ jeszcze jedn¹ cechê: jej w³asn¹ "to¿samoœæ", tak ¿eby mog³a istnieæ – i podlegaæ repli-kacji – jako dobrze okreœlony byt, a nie rozpraszaæ siê w wielkim, chemicznym oceanie.Otrzymalibyœmy wówczas elementarn¹, chemiczn¹ "formê ¿ycia".Jest to mo¿liwy scenariusz, jakiœ czas temu zaproponowany przez Alexandra Oparina: rzeczywiste zdarzenia prawdopodobnie by³y bardziej skomplikowane i pewnie zupe³nie inne.Istniej¹ cz¹steczki, znane jako lipidy – t³uszcze – które wygl¹daj¹ jak kijanki.Cz¹steczki wody przyci¹gaj¹ ich g³owy, ale odpychaj¹ ogony.Co wiêcej, lipidy chêtnie przylegaj¹ do siebie.Zatem w œrodowisku wodnym – takim jak pierwotny ocean – lipidy naturalnie uk³adaj¹ siê w dwie warstwy, w których wszystkie g³owy s¹ zwrócone w stronê wody, a ogony do siebie.W efekcie pojawia siê uk³ad warstwowy: g³owy – ogony – ogony – g³owy.Z tych warstw zosta³y utworzone b³ony biologiczne, a ich najistotniejsza w³aœciwoœæ polega³a na oddzielaniu od siebie odrêbnych obszarów.We wprowadzonej wy¿ej terminologii s¹ one powstaj¹cymi naturalnie chemicznymi "maszynami", których funkcj¹ jest rozdzielanie wód oceanów na odrêbne strefy.(Rzeczywiste b³ony biologiczne sk³adaj¹ siê z dwóch warstw, których cz¹steczki ustawiaj¹ siê ogonami do siebie, g³owy zaœ maj¹ na obu powierzchniach "zewnêtrznych").Doron Lancet zasugerowa³, ¿e takie b³ony mog¹ równie¿ siê zamykaæ, tworz¹c maleñkie kapsu³ki, a inne cz¹steczki mog¹ dyfundowaæ do ich wnêtrza b¹dŸ na zewn¹trz.Przypuœæmy – powiada Lancet – ¿e cz¹steczki uwiêzione wewn¹trz takiej kapsu³ki w czasie jej pierwszego uformowania, zupe³nie przypadkowo, nale¿¹ do sieci autokatalitycznej.Wówczas sieæ – zasilana surowcami dyfunduj¹cymi do œrodka ze zró¿nicowanego, lecz nieuporz¹dkowanego pierwotnego oceanu – bêdzie siê replikowaæ.Przypuœæmy dalej, ¿e lipidy, których cz¹steczki tworz¹ kapsu³kê, równie¿ s¹ czêœci¹ tej autokatalitycznej sieci.Wówczas, w miarê replikacji swej zawartoœci, kapsu³ka bêdzie siê powiêkszaæ, a¿ osi¹gnie rozmiary powoduj¹ce jej niestabilnoœæ w tym sensie, ¿e bêdzie mia³a sk³onnoœæ do rozpadania siê na mniejsze kapsu³ki, z których ka¿da zawiera chemiczny zespó³ wspomagaj¹cy, konieczny do podtrzymywania procesu.Proces taki nie ma wyraŸnie zaznaczonego koñca: otrzymujemy w rezultacie prototyp komórki, która pobiera substancje od¿ywcze, roœnie i dzieli siê na komórki tego samego rodzaju.A zatem, w warunkach spokojnego morza i sprzyjaj¹cego wiatru, sieci autokatalityczne w istocie mog¹ tak zorganizowaæ w³asn¹ geometriê przestrzenn¹, by utworzyæ replikuj¹ce siê organizmy – a przynajmniej protoorganizmy.Teraz bardziej z³o¿one replikuj¹ce siê cz¹steczki maj¹ na czym jechaæ na barana.To, co opisaliœmy powy¿ej, nie jest pewne.Chodzi³o nam o pokazanie, z jak¹ ³atwoœci¹ ¿ycie mo¿e siê pojawiæ jako wynik naturalnych po³¹czeñ zwyk³ych cech fizycznych i chemicznych œwiata nieorganicznego.A co siê wydarzy³o naprawdê? W rozdziale 4 przyjrzymy siê, jak i dlaczego takie je¿d¿enie na barana doprowadzi³o w koñcu do powstania ¿ycia, które znamy.Procesem napêdzaj¹cym to wszystko, by³a – rzecz jasna – ewolucja.Na razie przygotujemy sceneriê, pomijaj¹c element ewolucyjny i opisuj¹c to, co – jak siê wydaje – zasz³o, lecz nie pytaj¹c: dlaczego.Kapsu³ki lipidowe, wype³nione autokatalizuj¹cymi sieciami substancji chemicznych, stanowi¹ na tyle dobre przybli¿enie prawdziwych organizmów o stopniu z³o¿onoœci odpowiadaj¹cym bakteriom – prokariontom – ¿e mo¿emy sobie ³atwo wyobraziæ, jak mog³y powstaæ organizmy prokariotyczne, mimo ¿e najbardziej prawdopodobne teorie ich pochodzenia nie s¹ a¿ tak proste – o czym wkrótce siê przekonamy.W ka¿dym razie, w jakikolwiek sposób one powsta³y, wiemy na pewno, ¿e siê pojawi³y, rozmno¿y³y, rozwinê³y i zajê³y powierzchniê Ziemi wkrótce po zaistnieniu ciek³ego morza
[ Pobierz całość w formacie PDF ]