[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.921 - Marek Kilijanek - „Kant.Samoœwiadomoœæ i poznanie dyskursywne”//ZakoñczenieTok rozumowania niniejszej interpretacji transcendentalnejjednoœci samoœwiadomoœci, jako zasady poznania skoñczonego (a tak¿eobiektywnego), mo¿na naszkicowaæ nastêpuj¹co.Punktem wyjœcia by³orozró¿nienie œwiadomoœci i przedstawienia.Warunkiem tworzeniapojêæ i formu³owania s¹dów jest najpierw œwiadomoœæ(pomyœlenie) ka¿dego przedstawienia.Poniewa¿ pojêcie i s¹d s¹powi¹zaniem przedstawieñ, to warunkiem tego powi¹zania jest bywszystkie owe przedstawienia nale¿a³y do jednej i tej samej mojejœwiadomoœci.Ten warunek przybiera postaæ jednoœci samoœwiadomoœci(apercepcji).To znaczy, owa przynale¿noœæ wszystkich moichprzedstawieñ do jednej i tej samej mojej œwiadomoœci mo¿liwa jesttylko dziêki temu, ¿e Ja jestem œwiadomy, i¿ je wszystkie pomyœla³em.Nale¿eæ do jednej i tej samej œwiadomoœci, dla wszystkich moichprzedstawieñ, znaczy tyle, co nale¿eæ do jednej i tej samej mojejsamoœwiadomoœci.To aprioryczne odniesienie œwiadomoœci do siebiesamej, wyra¿one w formule „Ja myœlê", czyni mnie, w mojejœwiadomoœci, podmiotem logicznym, jak to Kant nazywa, to znaczypodmiotem wszystkich moich przedstawieñ.Ta czynnoœæ samoœwiadomoœcioznacza pewn¹ syntezê, stanowi bowiem powi¹zanie „Ja myœlê"z ka¿dym innym, pomyœlanym przeze mnie przedstawieniem.Owa syntezajest syntez¹ pierwotn¹, bo jest warunkiem ka¿dego innego powi¹zaniaprzedstawieñ.Najpierw jest warunkiem czystej syntezy pojêciowej(kategorii) a nastêpnie syntezy empirycznej, która dokonujesiê zgodnie z regu³ami kategorii, daj¹c w rezultacie pojêciaprzedmiotów empirycznych.Tym samym transcendentalna jednoœæ samoœwiadomoœci okazuje siê byæsubiektywnym warunkiem poznania, ale jeszcze nie warunkiemobiektywnoœci poznania.W jaki sposób nasze poznanie mo¿e byæobiektywne (wa¿ne przedmiotowo), to znaczy konieczne i powszechnebezwyj¹tkowo (takie samo, dla ka¿dego podmiotu Ja)? Tylko w tensposób, ¿e to, co dane nam do poznawania podporz¹dkujemywarunkom naszego poznania, koniecznym i powszechnym dla nas, tzn.narzucimy temu, co poznajemy, warunki naszego poznania.Mo¿emy touczyniæ tylko w ten sposób, ¿e aprioryczne warunki naszegopoznania uczynimy transcendentalizymi za³o¿eniami warunków,którym ma podlegaæ to, co poznajemy.Mówi¹c inaczej,musimy „przet³umaczyæ" aprioryczne warunki naszegopoznania – jednoœæ samoœwiadomoœci, syntezê pierwotn¹, czyst¹syntezê pojêciow¹ – na warunki, którym musi podlegaæ to,co dane nam do poznawania, ale podlegaæ zanim jeszcze zaczniemypoznawaæ (na tym w³aœnie polega transcendentalizm tych warunków).A wiêc najpierw musimy uczyniæ transcendentaln¹ jednoœæsamoœwiadomoœci warunkiem przedmiotowym poznania.Przybiera on postaæprzedmiotu transcendentalnego x, z którym, jak zak³adamy,musz¹ móc byæ powi¹zane przedstawienia naocznoœci jakozjawisko tego, co poznajemy.Ten warunek pozwala przyj¹æ, ¿e gdypowi¹¿emy owe przedstawienia w naszych pojêciach, to owo naszepowi¹zanie w pojêciu bêdzie mia³o, po pierwsze, odniesienie do czegoœjednego i tego samego, w tym, co poznajemy, do jednoœci przedmiotupoznania, a po drugie, ¿e bêdzie czymœ mo¿liwym, równie¿ wtym, co poznajemy (a nie tylko w naszym myœleniu).Jeœli zaœ owonasze powi¹zanie w pojêciu dokona³o siê zgodnie z prawami koniecznymii powszechnymi dla nas (kategoriami intelektu) to bêdzie równie¿czymœ koniecznym i powszechnym w tym, co poznajemy.Prawa czystejsyntezy pojêciowej (kategorie), jako warunek przedmiotowy poznania,przybieraj¹ postaæ przedmiotu w ogóle.Jeœli zgodnie z tymiprawami wi¹¿emy dane empiryczne, to uzyskujemy przedmiot empiryczny,poznawany w doœwiadczeniu.Przedmiot, który rozpoznaliœmy wjego pojêciu, utworzonym zgodnie z owymi prawami czystej syntezypojêciowej.Czyni¹c warunki naszego poznania – konieczne ipowszechne, a takimi mog¹ byæ tylko warunki transcendentalne –zarazem warunkami przedmiotowymi poznania, mo¿emy poznaæ to, cokonieczne i powszechne w tym, co zosta³o nam dane do poznawania.Wtaki sposób mo¿liwe jest dla nas poznanie obiektywne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]