Steiner Rudolf Zarys teorii poznania

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nauka i sztuka s� to wi�c przedmioty, którym cz�owiek wszczepia to, czego mudostarcza powy�szy pogl�d.W nauce dzieje si� to w formie idei, to znaczy wbezpo�rednio duchowym medium.W sztuce za� dzieje si� to w przedmiociepostrzegalnym zmys�ami lub duchem.W nauce pojawia si� przyroda czysto idealniejako czynnik "wszechobejmuj�cy wszystkie szczegó�y".W sztuce pojawia si�przedmiot �wiata zewn�trznego, który ma wyra�a� ten wszechobejmuj�cy czynnik.T�sam� niesko�czono��, której nauka poszukuje w sko�czono�ci i usi�uje j� wyrazi� widei - sztuka wciela w materia� wzi�ty ze �wiata zmys�ów.Czym dla nauki jest idea- tym dla sztuki jest obraz.Jednak i ta sama niesko�czono��, która jestprzedmiotem zarówno nauki jak i sztuki, przejawia si� w nich zupe�nie inaczej.Sposoby jej wyra�ania s� ró�ne w nauce i w sztuce.Dlatego Goethe gani� pogl�d,który mówi o idei pi�kna, jak gdyby pi�kno nie by�o po prostu zmys�owym odblaskiemidei.Tu si� okazuje jak prawdziwy artysta musi czerpa� natchnienie bezpo�rednio zpra�ród�a wszelkiego bytu oraz jak musi wszczepi� swym dzie�om t� sam�konieczno��, której poszukujemy pod postaci� idei - w przyrodzie i w duchu nadrogach nauki.Nauka �ledzi prawid�owo�� przyrody.Ale to samo czyni i sztuka,tylko �e ona oprócz tego wszczepia t� prawid�owo�� w surowe materia�y �wiatazmys�ów.Dzie�o sztuki nale�y do przyrody w niemniejszym stopniu jak ka�dy jejtwór, tylko, �e dzie�u sztuki wszczepiamy tak� prawid�owo�� przyrody, która si�ju� przejawi�a w duchu cz�owieka.Wielkie dzie�a sztuki, które Goethe widzia� wItalii, wyda�y mu si� bezpo�rednim pi�tnem tej konieczno�ci, któr� cz�owiekpostrzega w przyrodzie.Przeto sztuka jest dla niego manifestacj� ukrytych prawdprzyrody.W dziele sztuki idzie w ogóle tylko o to, czy i o ile artysta wszczepi� materiiide�.Nie idzie o to, co artysta potraktowa� w swym dziele, tylko jak to uczyni�,Naukowe opracowanie poch�ania zewn�trznie postrzegalny materia� w zupe�no�ci, tak,�e pozostaje tylko jego istota, tj.idea.W dziele sztuki materia� ten pozostaje itrwa nadal, ale opracowanie artystyczne musi przezwyci�y� jego w�a�ciwo�ci i jegoprzypadkowo��.Przedmiot musi tu zosta� zupe�nie wyj�ty ze sfery przypadkowo�ci iprzeniesiony w sfer� konieczno�ci.W pi�knie sztuki nie mo�e istnie� nic, w czymby artysta nie odcisn�� pi�tna swojego ducha.Tre�� /"co"/ musi tu zosta�przezwyci�ona przez form� /"jak"/.Przezwyci�enie �wiata zmys�ów przez ducha - to cel zarówno nauki jak i sztuki.Nauka przezwyci�a go przez zupe�ne rozwi�zanie go w duchu.Nauka patrzy poprzez�wiat zmys�ów na ide�; sztuka postrzega ide� w �wiecie zmys�ów.Zako�czymy terozwa�anie my�l� Goethego, która wyra�a te prawdy w tak rozleg�ym uj�ciu; "My�l�,�e nauk� mo�na by nazwa� wiedz� o rzeczach ogólnych, wiedz� oderwan�; natomiastsztuka jest nauk� stosowan� w czynie.Nauka jest rozumem, sztuka za� jestmechanizmem.Dlatego mo�na by j� te� nazwa� praktyczn� nauk�.Nauka jest wi�cdostatecznie teorematem, a sztuka problematem.UWAGI DO NOWEGO WYDANIA 1924Do str.Nastrój mojego s�du o charakterze literatury filozoficznej oraz o s�abymzainteresowaniu, które ona dzi� budzi, powsta� z ducha naukowych osi�gni�� w 80-tych latach ubieg�ego stulecia.Od tego czasu zasz�y ró�ne naukowe wydarzenia,wobec których dzi� s�d ten wydaje si� ju� nies�usznym.Wystarczy pomy�le� tylko oowych ol�niewaj�cych �wiat�ach, jakie rzuci�a cho�by my�l Nietzschego na licznedziedziny �ycia.W walkach, które si� rozgrywa�y /i rozgrywaj� po dzi� dzie�/pomi�dzy materialistycznie my�l�cymi monistami a obro�cami duchowego pogl�du na�wiat, �yj� zarówno d��enia filozoficznego my�lenia do osi�gni�cia jakiej� �ywejtre�ci, jako te� daleko id�ce, ogólne zainteresowanie dla zagadnie� bytu.Drogimy�lowe Einsteina, wyp�ywaj�ce z fizykalnego pogl�du na �wiat sta�y si�przedmiotem niemal powszechnego zainteresowania i licznych literackich wynurze�.Jednak motywy, z których wyp�yn�� wtedy mój s�d, maj� jeszcze i dzi� nies�abn�ceznaczenie.Gdybym dzi� o tym pisa�, musia�bym to inaczej sformu�owa�.Pomiewa�jednak publikuje to dzi� w tej samej, bez ma�a ju� starej formie, przeto uwa�am zawskazane wyja�ni� o ile s�d ten ma jeszcze dzi� s�uszno��.�wiatopogl�d Goethego, którego teori� poznania nakre�li�em w tej ksi��ce,wychodzi z prze�ycia ca�ego cz�owieka.My�l�ce rozpatrywanie �wiata jest tylkojedn� stron� tego prze�ycia.My�li wy�aniaj� si� niejako z g��bi ludzkiegoistnienia na powierzchni� �ycia duszy.Cz�� tych obrazów my�lowych obejmujeodpowiedz na pytanie: czym jest ludzkie poznanie? Odpowied� ta wypada w tensposób, �e widzimy jak istotnie cz�owieka wtedy dopiero staje si� tym, do czego japowo�uj� jego za�o�enia, gdy cz�owiek zaczyna by� poznawczo czynny.�ycie duszybez czynno�ci poznawczej by�oby jak organizm cz�owieka bez g�owy, to znaczy nieby�oby go wcale.W wewn�trznym �yciu duszy wyrasta pewna tre��, która �akniepostrze�enia zewn�trznego, jak g�odny organizm po�ywienia.A w �wiecie zewn�trznymmamy znów tre�� postrze�enia, która nie zawiera swej istoty w sobie, leczprzejawia j� dopiero wtedy, gdy w procesie poznawczym zostaje po��czona z tre�ci�duszy.Tym sposobem proces poznawczy staje si� ogniwem w kszta�towaniurzeczywisto�ci �wiata.Cz�owiek wspó�tworzy t� rzeczywisto��, gdy poznaje �wiat.Podobnie jak korze� ro�liny jest nie do pomy�lenia bez urzeczywistnienia jejza�o�e� w owocu, tak samo nie tylko cz�owiek, ale i �wiat pozostaje tak d�ugoczym� niedoko�czonym, dopóki nie zostanie poznany.W akcie poznawczym cz�owiek co�stwarza nie tylko dla siebie samego, ale wspó�pracuje ze �wiatem nad przejawieniemrzeczywistego bytu.�ycie wewn�trzne cz�owieka jest z�ud� o charakterze idealnym;to co istnieje w �wiecie zewn�trznym jest z�ud� zmys�ów; poznawcze opracowanie ipo��czenie obu tych czynników - jest dopiero rzeczywisto�ci�.Teoria poznania staje si� z tego punktu widzenia integraln� cz�ci� �ycia.Musiona by� oceniana z tego punktu, je�li j� chcemy nawi�za� do rozleg�ych widnokr�gówprze�y� Goethego.Bo nawet my�lenie i odczuwanie Nietzschego nie nawi�zuje do tychwidnokr�gów, a w jeszcze w mniejszym stopniu czyni� to wszystkie innefilozoficznie zorientowane pogl�dy na �wiat i �ycie, które powsta�y od chwilinapisania pierwszego rozdzia�u tej ksi��ki.Wszystkie te pogl�dy zak�adaj� z góry,�e rzeczywisto�� istnieje gdzie� poza poznaniem, a w poznaniu mo�e doj�� /lub inie doj��/ do skutku tylko ludzkie, obrazowe odbicie tej rzeczywisto�ci.Natomiastnikt nie czuje tego, �e poznanie nie mo�e znale�� tej rzeczywisto�ci, bo j� samodopiero stwarza.Wspó�cze�ni my�liciele poszukuj� �ycia i bytu poza granicamipoznania: Goethe b�d�c poznawczo czynnym, ju� tym samym tkwi w twórczym �ycie ibycie.Dlatego nawet i najnowsze próby pogl�dów na �wiat stoj� poza tymigranicami, w których obracaj� si� my�li Goethego [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ pdf @ download @ ebook

Podobne