6 (36)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zapodsumowanie s�dów Krasickiego o czasach, w jakich mu przysz�o�y�, nale�y uzna� satyr� "�wiat zepsuty".Nie maw niej nic zabawnego.Jest pe�na gorzkiego szyderstwa, ostroatakuje zepsuty �wiat, który stworzy�o zepsutespo�ecze�stwo."Gdzie�e�,cnoto ? gdzie�, prawdo ? gdzie�cie si� podzia�y ?" -pyta poeta niemal z rozpacz�.Dobreobyczaje min�y, uczciwo�� i prawda nie pop�aca,"wsz�dzie nierz�d, rozpusta, wyst�pki szkaradne".Jak pisze Krasicki od tego wzi�a pocz�tek s�abo�� naszegokraju, od tego zacz�� si� pocz�tek ko�ca pot�giRzeczpospolitej:"Tennas nierz�d, o bracia, pokona� i zgubi�,Tennas cudzym w �up odda�."Autoruwa�a jednak, �e nie mo�na poddawa� si� ani rozpaczy, anizaistnia�ej sytuacji.Bez wzgl�du na rezultat, broni� trzebakraju, jak ton�cego okr�tu:"Okr�tnie zatonie,Majtki,zgodnie z �eglarzem, gdy stan� w obronie;Acho� bezpieczniej okr�t opu�ci� i p�yn��,Pod�ciwiejby� w okr�cie, ocali� lub zgin��."Cechysatyry wyst�puj� tak�e w listach poetyckich, w którychkrytykuje zbytkowne woja�e zagraniczne, atakuje przes�dystanowe, wskazuje na snobizm magnatów trwoni�cych maj�tki.Prawdziwemistrzostwo osi�gn�� Krasicki w bajkach, które podobnie jaksatyry, stanowi�y gatunek literacki rozpowszechniony w dobieo�wiecenia.Oprócz bajek o tre�ci spo�ecznej i politycznej,wyst�puj� bajki o problematyce moralnej, które wyra�aj�filozofi� poety, g�osz� okre�lone zasady post�powania,formu�uj� idea�y �yciowe i przynosz� praktyczne wskazania.M�dro�� bajek p�ynie z obserwacji �wiata i ludzi.A �wiatten przedstawia si� pos�pnie.Rz�dzi w nim si�a przed prawem.W�adca, a jest nim w�adca absolutny, kieruje si� interesemw�asnym, podporz�dkowuje sobie poddanych i robi to w sposóbprzewrotny pod mask� praworz�dno�ci.Wiele jest w �yciuob�udy, zarówno w spo�ecznym i politycznym, jak i w stosunkachosobistych.Trudno o prawdziw� przyja��, która sprawdza si�w chwilach próby.Bajki s� znakomitym zwierciad�em stosunkówi uk�adów mi�dzyludzkich o ponadczasowej warto�ci, gdy� idzisiaj znajdziemy w nich nasz� wiedz� o �yciu i ludziach namwspó�czesnych, a przestrogi w nich zawarte i m�dro��mora�ów mog� zawsze s�u�y� jako bro� przeciwko skutkomludzkiej g�upoty i niespodziankom codzienno�ci.Krasicki jestmoralist�.Uczy skromno�ci i umiaru, g�osi zasad�"z�otego �rodka", ostrzega przed z�udnymi pozorami.Chwali pracowito�� i rzetelno��, ceni zdrowy rozs�dek ido�wiadczenie, pot�pia natomiast pró�no��, zarozumialstwo ilekkomy�lno��.O tym, �e zadaniem bajek jest nie tylko bawi�ale tak�e uczy�, mówi sam autor: "Je�li z nich zdatnanauka nie p�ynie; Natenczas blaskiem czczym tylko ja�niej� I,na kszta�t próchna, �wiec�, a nie grzej�".Wa�n�rol� odegra� Krasicki w dziejach powie�ci polskiej.Z jegoimieniem ��czy si� bowiem powstanie pierwszej nowoczesnejpowie�ci "Miko�aja Do�wiadczy�skiego przypadki".Naprzyk�adzie dziejów swego g�ównego bohatera pragn��Krasicki pouczy� czytelników, jak wygl�da �ycie przeci�tnegoszlachcica, jak si� przedstawia jego wychowanie, jakie gro��mu niebezpiecze�stwa, gdy dostanie si� pod z�e wp�ywy, jaknie dobrze ko�cz� si� woja�e zagraniczne dlaniedo�wiadczonych i lekkomy�lnych m�odzie�ców.Bohaterpowie�ci odradza si� moralnie dopiero dzi�ki pracy.Pracastanowi bowiem warto�� moraln� i jest tak�e �ród�emzdrowia fizycznego."Zabawa rolnictwa jak po��dane zasob� prowadzi skutki, uczu�em w�asnym do�wiadczeniem.Praca,która z pocz�tku zdawa�a mi si� niezno�na, sta�a si� zczasem zabaw� przyjemn�.Spazmy, wapory, reumatyzmy, z którychmnie nie mog�y wyprowadzi� wody salcerskie i karlsbadzkie,ust�pi�y dobrowolnie z rz�sistym potem.Praca i my�l wolnawzmocni�y s�aby niegdy� mój temperament".Powie��Krasickiego stanowi w literaturze polskiej zjawisko nowe.W�tekprzygodowy splata si� tu z dydaktyk�.Przygody bohaterazabawiaj�, a jego dzia�alno�� jako gospodarza i obywatelauczy i mo�e by� wzorem do na�ladowania.Druga powie��Krasickiego "Pan Podstoli" jest po cz�ci traktatemspo�eczno-polityczno-filozoficznym.Konstrukcja fabularnasprowadza si� do podró�y narratora oraz do rozmów, któreprowadzi on ze wzorowym gospodarzem.Tre�ci� tych rozmów s�aktualne zagadnienia spo�eczne, ekonomiczne, obyczajowe ipedagogiczne."Moribus antiquis" - motto po�o�one nawst�pie powie�ci mo�na uzna� za dewiz� pana Podstolego.Oznacza ona, �e "dawnymi obyczajami trwaRzeczpospolita", inaczej mówi�c, �e w reformach nienale�y i�� za daleko, a tradycja i do�wiadczenieprzesz�o�ci stanowi trwa�� warto�� kultury.Twórczo��Krasickiego obejmuje poematy heroikomiczne, epos, satyry, bajki,listy poetyckie, komedie, powie�ci, wiersze, rozprawy o tre�cimoralno-filozoficznej i estetycznej.Ale w tym bogactwie i w tejró�norodno�ci wyczuwa si� jednolity pion duchowy wyznawcyideologii o�wiecenia.Jako satyryk, bajkopisarz ipowie�ciopisarz czu� si� wychowawc� spo�ecze�stwa,wskazuj�c i krytykuj�c zjawiska ujemne, ale kreuj�c tak�ewzory pozytywne.Szerzy� filozofi� "z�otego�rodka", upatruj�c w umiarkowaniu i w skromno�ci cnotygodne pochwa�y.Uwydatnia� warto�� pracy, uczciwo�ci irozs�dku.Walczy� z ciemnot�, gdziekolwiek si� ona objawi�a.Podstawowe cechy twórczo�ci Krasickiego: trafno�� obserwacji,jasno�� i precyzja j�zyka, mistrzostwo w zamykaniu wa�kichtre�ci w aforystycznym skrócie oraz w operowaniu dowcipem,ironi�, kpin�, parodi�, znakomicie przystawa�y do przyj�tejprzez poet� koncepcji literatury jako narz�dzia spo�ecznejedukacji.Bo przecie� jako pisarz by� te� Krasicki przedewszystkim wychowawc� [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ pdf @ download @ ebook

Podobne