[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W³adza rabinów jest ca³kowita, a zarazem ograniczona.Jest ca³kowita, jeœli chodzi o zastosowanie Prawa i jego zasad w odniesieniu do istotnych problemów ¿ycia.Zachowa³a j¹ niewielka liczba uczonych - „wielkich Tory" - uznanych przez innych za autorytety i uprawnionych do ustanawiania praw, zw³aszcza w kwestiach spo³ecznych, takich jak antykoncepcja, przerywanie ci¹¿y, matki nosicielki, przeszczepy narz¹dów itp.Jednak¿e brak zinstytucjonalizowanej w³adzy centralnej sprawia, ¿e pogl¹dy „wielkich Tory" nie zawsze s¹ zgodne.Z drugiej strony, w³adza rabinów jest bardzo ograniczona.Wynika to st¹d, ¿e ich werdykty i ustalenia - prawdziwe konsultacje prawne - siêgaj¹ zawsze do interpretacji rabinów talmudycznych i ich nastêpców.Tutaj te¿ koñczy siê w³adza wspó³czesnych rabinów, zw³aszcza w judaizmie ortodoksyjnym: nie przyznaj¹ sobie prawa do podawania w w¹tpliwoœæ decyzji talmudycznych mistrzów, a jedynie do ich interpretacji w duchu zawsze zgodnej z prawem talmudycznym.Mo¿na wiêc powiedzieæ, ¿e dzisiejsi rabini s¹ kontynuatorami rabinów talmudycznych, ale nie ich odpowiednikami.Pocz¹wszy od XIX w., kiedy pojawi³y siê w judaizmie od³amy reformatorskie, prymat rabinów talmudycznych nie jest ju¿ powszechnie uznawany w spo³ecznoœciach ¿ydowskich.Omówimy ten problem przy opisie ewolucji judaizmu w dobie wspó³czesnej.Dodajmy tylko, ¿e w nied³ugim czasie po ostatecznym ukoñczeniu redakcji Talmudu rabini musieli stawiæ czo³o niezwykle gwa³townej kontestacji.W VIII w.dosz³o w Bagdadzie do schizmy.Miasto to by³o wówczas niekwestionowan¹ stolic¹ ¿ydowskiego œwiata.Tutaj mieli swoj¹ siedzibê kalifowie, a tak¿e zwierzchnicy spo³ecznoœci ¿ydowskiej, egzylarchowie.Charyzmatyczny przywódca Anan ben Dawid odrzuci³ autorytet rabinów talmudycznych i za³o¿y³ sektê Bene Mikra, co oznacza „synowie Pisma Œwiêtego".Jej cz³onkowie, nazywani karaitami, odmawiali uznania jakiegokolwiek innego autorytetu71JUDAIZMlni¿ Prawo pisane, które interpretowali nie wed³ug z³o¿onych zasad egzegezy talmudycznej, lecz w zgodzie z czyst¹ logik¹ i racjonalnym myœleniem.Na swój sposób oni równie¿ stworzyli pewn¹ formê ortodoksji, szczególnie wymagaj¹c¹, jeœli chodzi o zakazy dotycz¹ce ma³¿eñstwa - w szerszym znaczeniu tak¿e stosunków pokrewieñstwa - i czystoœci jednostek.I tak na przyk³ad, w trakcie miesi¹czki kobietom nie wolno by³o wejœæ do synagogi.Zapo¿yczyli te¿ niektóre obyczaje od islamu, na przyk³ad nakaz zdjêcia butów przy wejœciu do synagogi, przy czym ich zdaniem by³a to autentycznie ¿ydowska tradycja, gdy¿ Bóg poleci³ Moj¿eszowi zdj¹æ buty, zanim zbli¿y³ siê do krzaka gorej¹cego.Przez niemal trzy wieki judaizm wschodni by³ podzielony na zwolenników Talmudu i rabinów - oraz karaitów.Ci ostatni mieszkali przede wszystkim w Egipcie i Palestynie.Jeden z ich sporów ze zwolennikami tradycji rabinicznej dotyczy³ w³aœnie Ziemi Œwiêtej, zaniedbywanej, ich zdaniem, przez tych ostatnich.Karaici byli ¿arliwymi syjonistami, stworzyli w Jerozolimie - gdzie i dziœ mo¿na zwiedziæ ich bardzo star¹ synagogê - rozmaite bractwa „okrytych ¿a³ob¹ po Syjonie", które spêdza³y ca³e noce na op³akiwaniu zburzonej Œwi¹tyni i narzuca³y sobie ró¿nego typu posty.Tradycjonaliœci wyszli jednak zwyciêsko z tego konfliktu, karaici natomiast stali siê jedn¹ z wielu sekt ¿ydowskich o marginalnym znaczeniu, dzia³ali przede wszystkim w Egipcie, imperium bizantyjskim, a nastêpnie otomañskim, a wreszcie w Rosji.Ich ostatni potomkowie mieszkaj¹ obecnie w Izraelu.CZÊŒÆ TRZECIAEwolucja judaizmu14.Talmudprzybiera sw¹ ostateczn¹ postaæ w pocz¹tkach œredniowiecza.Jak judaizm rozwin¹³ siê w œredniowieczu, w jaki sposób w³¹czy³ do swego nurtu poszczególne pr¹dy filozoficzne i duchowe rozkwitaj¹ce w owym czasie?Wbrew powszechnej opinii œredniowiecze przez d³ugi czas by³o bardzo tolerancyjne, charakteryzowa³ je rozwój intelektualny i swobodna wymiana myœli.Wszystko zmieni³o siê w XII wieku.Wyprawy krzy¿owe do Ziemi Œwiêtej i narodziny fanatycznych ruchów na terenach zamieszkiwanych przez wyznawców islamu zrodzi³y atmosferê nietolerancji i obskurantyzmu.Mimo to, zarówno pod panowaniem Krzy¿a, jak i Pó³ksiê¿yca, rabini kontynuowali swe dzie³o
[ Pobierz całość w formacie PDF ]