[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Okaza³o siê, ¿e rodzice niedostosowani do pe³nienia ról ma}, ¿eñskich powodowali najwiêcej problemów wychowawczych u dzieci.Czêœciej ojcowie ni¿ matki stawali siê Ÿród³em frustra, cji i stresów, wyzwalali niechêæ i wrogoœæ dzieci wzglêdem siê, bie i innych osób w rodzinie.Owe spostrze¿enia zasugerowa³y badaczom, aby w dalszych badaniach wiêksz¹ uwagê zwróci³;na rolê ojca w rozwoju dziecka.Okaza³o siê natomiast, ¿e matk;bardziej przyczyniaj¹ siê do wytwarzania harmonijnych uk³adów miêdzy dzieæmi.Badania W.Beckera i innych wykaza³y du¿e ró¿nice.w zachowaniu ojca i 'matki wzglêdem 'dzieci.Sta³y siê te¿ one impulsem do dalszych poszukiwañ, wœród których na szczególna uwagê zas³uguje badanie zachowania rodziców przeprowadzone za pomoc¹ wspomnianej ju¿ poprzednio skali "Felsa", stanowi¹cej kontynuacjê badañ zapocz¹tkowanych przez H.Champneya3,H.Champney jest inicjatorem wielu skal, które powsta³y w Fels Research Institute i s³u¿y³y do badania ró¿nych przejawów zachowania siê dzieci i doros³ych.Jedna z nich zosta³a wykorzystana do 'oceny zachowania siê rodziców (Fels Parent - Behavior Rating Scales) i z du¿ym powodzeniem by³a stosowana przez samego H.Champneya.Jej celem jest u³atwienie obserwacji zachowania siê rodziców w domu, przeprowadzonej przez przygotowane do tego celu osoby.Przy wyborze form zachowania siê oceniaj¹cy dokonuj¹ oceny za pomoc¹ 4 lub 5 mo¿liwych odpowiedzi rozmieszczonych na skali (np.za odpowiedŸ "tak" dostaje siê 4 punkty).Skale badaj¹ m.in.takie cechy, które mo¿na uj¹æ w wymiary, a wiêc l - przystosowanie siê do ¿ycia w rodzinie, szczególnie w zakresie codziennych wzajemnych stosunkach (wymiar: dobre przystosowanie - nieprzystosowanie); 2 - aktywnoœæ w ¿yciu rodziny, urz¹dzaniu domu, anga¿owaniu siê w pracê na rzecz domu (aktywaloœæ - biernoœæ);3 - k³Ã³tnie w domu lub ich brak, stosunki miêdzy ma³¿onkami (brak kontaktu - harmonia); 4 - stopieñ uspo³ecznienia w do-9 H.Champney, The •measurement of parent behamor, "Child Deve-lopment" 1941, nr l, s.131-166.Patrz tak¿e: J.K.Lasko, Parent behamor toward first and second chiidren, "Genetic Psychology Monographs" 1954, nr l, s.97-137.56towarzyskoœæ oraz szerokoœæ, g³êbokoœæ i ró¿norodnoœæ zain-"*"psowañ, kontakty z osobami spoza rodziny (towarzyskoœæ - rnotnoœæ); 5 - koordynacja ró¿nych poczynañ w domu, spo-,, ^ planowania i stopieñ wykonywania (koordynacja - chao-+vrznoœæ); 6 - stosunek do dziecka (dzieci), zainteresowanie jego nzwojem, styl i metody wychowawcze (dziecko w zasiêgu zainteresowania - brak zainteresowania); 7 - czas i si³a kontaktu rodziców z dzieckiem (czy potrafi¹ utrzymywaæ dostatecznie rj^ifio wzajemne stosunki miêdzy dzieæmi) w ci¹gu np.jednego rtJlia (d³ugoœæ kontaktu - krótkoœæ kontaktu) itp.Wszystkich skal jest trzydzieœci, a ich wspó³czynniki rzetelnoœci dla poszczególnych wymiarów s¹ wysokie, bo r = 0,70 i powy¿ej.Skala ta by³a czêsto stosowana przez pracowników Instytutu Felsa" w badaniach ró¿nych œrodowisk rodzinnych i przyczyni³a siê do uchwycenia pe³niejszego opracowania ró¿nych przejawów ¿ycia w rodzinie.Sta³a siê te¿ kanw¹ do opracowania ró¿nych skal.Mamy tu na myœli m.in.kwestionariusz (zawieraj¹cy 5 skal) J.Loevinger, C.Ernhart i B.Sweet, zwany Fa-nrily Problems Scalê; krótko FPS.Skale te badaj¹: postawê autorytatywn¹ rodziców, akceptacjê (lub brak) spo³ecznych ról feobiety, nieufnoœæ w przeciwieñstwie do ufnoœci rodziców wobec dziecka, moralizowanie, mi³oœæ - nienawiœæ10.Najbardziej rozbudowane badania nad zachowaniem siê matki wobec dziecka, prowadz¹ce do skonstruowania treœciowo zwartej siatki zachowañ, rozwin¹³ E.Schaeferu wraz ze swymi wspó³pracownikami.Teoretyczne i metodologiczne podstawy badañ zachowania siê matki opracowano w licznych badaniach prowadzonych od 1958 roku.Autor wyszed³ z za³o¿enia, ¿e najistotniejszym sk³adnikiem stosunku matki do dziecka jest sk³adnik uczuciowy i intelektualny, jaki dziecko wynosi z tego stosunku.Sk³adnik ten jest najlepszym czynnikiem jego ogólnego rozwoju, znacznie skuteczniejszym od metod wychowawczych polegaj¹cych na formalnej trosce o dziecko.Badania te objê³y ro¿ne formy zachowania siê 56 matek, np.karmienie, ubieranie,^ u J.Loevinger, C.B.Emhart, B.Sweet, Family Problems Scalê.^ne Social Science Institute, St.Louis, Missouri 1968.11 E.A.Schaefer, A ciTcumplex model for maternal behamor."Jour-11 of Abnormal and Social Psychology" 1959, nr 2, s.226-235.57mycie dziecka w wieku 3 lat.Poszczególne rodzaje zachowania siê matki uporz¹dkowano w 18 skal, z których powsta³y dwa wy, miary.Poszczególne skale poddano interkorelacji, która ukazuje wspó³zale¿noœci miêdzy nimi.Oto skale: l - autonomia, 2 -^ ignorowanie, 3 - sk³onnoœæ do kar, 4 - odczuwanie dziecka jako ciê¿aru, 5 - œcis³y nadzór, 6 - stosowanie zastraszania jako kontroli, 7 - karmienie, 8 - sk³onnoœæ do irytacji, '9 -^ matka jako czynnik wywo³uj¹cy u dziecka niepokój, 10 - wtr¹canie siê, 11 - dba³oœæ o zdrowie, 12 - wymaganie osi¹gniêæ 13 - nadmierny kontakt, 14 - wymuszanie zale¿noœci, 15 -.zbytnie wnikanie w sferê emocjonaln¹, 16 - wyra¿anie uczuæ 17 - zrównanie w prawach, 18 - ocena czynnoœci dziecka.Powsta³a w wyniku odpowiedniego ³¹czenia skal tablica in-terkorelacyjna daje interesuj¹ce wyniki.Wskazuj¹ one miêdzy innymi, ¿e ignorowanie dziecka przez matkê wysoko dodatnio koreluje ze sk³onnoœci¹ matki do karania dziecka (r = 0,67), odczuwaniem dziecka jako ciê¿aru (r == 0,76), wywo³ywaniem niepokoju (r = 0,61) i stosowaniem œcis³ego rygoru (r = 0,56)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]