[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tej graficznej formy symbolicznej dziecko u¿ywa do przedstawiania zarówno postaci ludzi, jak i zwierz¹t.Na wiek przedszkolny przypada rozwój symbolicznego przedstawiania rzeczywistoœci w postaci rysunku.Jest to okres idioplastyki, okres schematu, okres realizmu intelektualnego.Dziecko odkrywa wówczas typowe formy symboliczne, s³u¿¹ce do przedstawiania reprezentantów danej kategorii, na przyk³ad cz³owieka, drzewa, domu (Szuman, 1990/ /1927).Rysunki wyra¿aj¹ wiedzê dzieckaZmiany w relacji: element oznaczajclcy - element oznaczany w ontogenezie(na podstawie koncepcji Jeana Piageta)TABELA 8.ZTyp relacji Element oznaczaj¹cy Element oznaczanyczêœæ lub cecha elementu oznaczanego,któr¹ mo¿e byæ:Oznaka (a) pozycja cia³a dziecka czynnoœæ dziecka(b) gest wykonywany na widok przedmiotuznanego dziecku crynnoœæ dziecka(c) czynnoœæ innej osoby rezultat jej dzia³aniazastêpnik symboliczny obiektulub czynnoœci, zachowuj¹cy podobieñstwopercepcyjne lub funkcjonalne wyobra¿enie stanu, ruchuSymbol z zastêpowanym obiektem lub przekszta³cenia(rysunek, przedmiot, s³owo); obiektuczêœciowo odró¿nicowany od elementuoznaczanego; obrazowyi zindywidualizowanyodró¿nicowany od elementuZnak oznaczanego; pojêciearbitralny i spo³ecznyROZWGJ CZlOWIEKA W PElNYM CYKLU ¯YCIA 3 0 3o rzeczywistoœci: dziecko rysuje to, co wie, ignoruj¹c granice œwiata wizualnego (przejrzystoœæ rysunku), uwydatnia w rysunku tylko istotne cechy rysowanego obiektu (wzorcowoœæ rysunku) oraz dokonuje przekszta³ceñ obiektów trójwymiarowych, by przedstawiæ je na dwuwymiarowej p³aszczyŸnie.Rysunki dzieciêce charakteryzuje pasowe lub topologiczne uporz¹dkowanie przestrzeni (zob.ryc.8-4).Dziecko zaznacza subiektywny stosunek do rysowanych obiektów, co znajduje wyraz w afektywnych przekszta³ceniach (na przyk³ad mama wiêksza od taty; zamazana z³a czarownica.W nastêpnych okresach rozwojowych schemat zostaje wzbogacony o coraz wiêcej elementów, a przestrzeñ przedstawiana jest perspektywicznie.Starsze dzieci odrysowuj¹ znan¹ im rzeczywistoœæ.Rysunki dorastaj¹cych cechuje d¹¿enie do naœladowania natury i powolna rezygnacja z indywidualizmu na rzecz wiernoœci odtworzenia oraz ³¹czenie wiedzy o rzeczywistoœci i konwencji kulturowej.Warto zaznaczyæ, ¿e w przejœciu od intelektualnego realizmu (rysuje to, co wie) do wizualnego realizmu (rysuje to, co widzi) dzieci napotykaj¹ wiele problemów, z których najpowa¿niejszy to przedstawianie trójwymiarowych przestrzeni na dwuwymiarowej kartce papieru.Piaget (1972) zauwa¿y³, ¿e do momentu, w którym dziecko mo¿e przedstawiaæ perspektywê graficznie, rozwój rysunku postêpuje wraz z rozwojem umys³owym, rysunek zaœ mo¿e byæ u¿ywany jako narzêdzie badania rozwoju umys³owego (np.test Goodenough i Harrisa).Po tym okresie poziom rysowania nie odpowiada ju¿ poziomowi rozwoju inteligencji, a zale¿y od indywidualnych uzdolnieñ jednostki.8.2.2.4 Dzieciêce teorie umys³uNa œrednie dzieciñstwo przypada rozwój dzieciêcych teorii umys³u, to jest spójnych koncepcji, czy te¿ teorii przyczynowo-wyjaœniaj¹cych, które dzieciom w wieku przedszkolnym pozwalaj¹ przewidywaæ i wyjaœniaæzachowania innych osób poprzez odnoszenie siê do nieobserwowalnych stanów umys³u, takich jak: pragnienia, emocje, wra¿enia czy przekonania (Flavell, Miller i Miller, 1993).Miêdzy 4.a 5.rokiem ¿ycia, kiedy to dziecko buduje teoriê umys³u, rozwija siê reprezentacyjny model umys³u.Wiedza dziecka o umyœle, jego funkcjonowaniu oraz o relacji miêdzy rzeczywistoœci¹ a umys³em powstaje stopniowo.Dzieci trzyletnie s¹ przekonane, ¿e rzeczy i zdarzenia s¹ bezpoœrednio odzwierciedlane przez umys³; zachodzi poznawcze po³¹czenie miêdzy realnie istniej¹cymi rzeczami i sytuacjami a umys³em.Zdaniem Henry'ego Wellmana (1990), trzylatki dysponuj¹ "kopiuj¹c¹ teori¹ reprezentacji".Moment prze³omowy w rozwoju dzieciêcych teorii umys³u przypada na 5.rok ¿ycia, kiedy to dziecko zaczyna odró¿niaæ w³asne (i innych osób) przekonania na temat rzeczywistoœci od samej rzeczywistoœci.Poznaje, ¿e poszczególne osoby mog¹ mieæ odmienne zdania na ten sam temat.Dostrzega, ¿e s¹dy na jakiœ temat mog¹ byæ prawdziwe lub fa³szywe.Dowodem tych przemian w zakresie pogl¹dów dziecka na funkcjonowanie umys³u jest rozumienie przez nie k³amstw, ¿artów i metafor.Od tej pory zaczyna ono rozumieæ, ¿e umys³ aktywnie poœredniczy w doœwiadczaniu rzeczywistoœci.Zaczyna mieæ pogl¹d, teoriê na temat funkcjonowania umys³u (Mitchell, 1996).8.2.2.5 Rozwój umys³owyUmys³owy rozwój dziecka w wieku przedszkolnym wyznaczaj¹ osi¹gniêcia w zakresie czynnoœci umys³owych (szeregowanie, klasyfikowanie), zmiany w rodzaju i treœci obrazów umys³owych oraz pojawienie siê niezmienników
[ Pobierz całość w formacie PDF ]