[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przez d³ugie lata ¿y³a niemal jak niewolnik, tylko przez kilka lat smakowa³a wolnoœci.Z chleba ¿ycia zjad³a wszystko, do ostatniego okruszka".1756.1.Kryzys wieku œredniegoNiniejszy rozdzia³ zajmuje siê typowymi sytuacjami krytycznymi, charakterystycznymi dla okresu starzenia siê.Dok³adniej zatrzymujemy siê na problemach os³abienia sprawnoœci fizycznej, przerwy pokoleniowej, przejœcia na emeryturê i retrospekcji.Os³abienie si³y fizycznejWiek nieod³¹cznie przynosi ze sob¹ uœwiadomienie sobie postêpuj¹cego zmniejszenia sprawnoœci fizycznej.Wzrok traci na ostroœci, s³uch s³abnie, poœpiechowi i wchodzeniu po schodach towarzyszy zadyszka.Mê¿czyŸni marwi¹ siê zmniejszeniem potencji, a kobietom dokuczaj¹ zaburzenia menopauzalne.Wkrótce do ich œwiadomoœci dociera refleksja, ¿e wprawdzie maj¹ wiêksz¹ wiedzê i doœwiadczenie, to jednak wiele rzeczy nie przychodzi ju¿ z tak¹ ³atwoœci¹ jak w m³odoœci.Wówczas za³amania, frustracje i objawy dysforyczne mo¿na by³o kompensowaæ mobilizacj¹, podejmowaniem dodatkowych wysi³ków.Z wiekiem zdolnoœæ do takiej kompensacji stopniowo maleje.Poniewa¿ ten wsteczny proces ostatecznie koñczy siê œmierci¹, œwiadomoœæ zbli¿ania siê koñca staje siê dodatkowym elementem charakteryzuj¹cym tê fazê ¿ycia.Utrata celu i przerwa pokoleniowaStarzenie siê wi¹¿e siê nieroz³¹cznie z rozpadem zwi¹zków interpersonalnych.Dzieci wychodz¹ z domu, krewni i znajomi umieraj¹.Matkom z trudnoœci¹ przychodzi koniecznoœæ zaniechania obowi¹zku opieki nad dzieæmi.Ogólnie ujmuj¹c, osoba w wieku przejœciowym jest zmuszona do rezygnacji z wielu czynnoœci, które przez d³ugie lata wykonywa³a.Musimy przyznaæ racjê Kast, która jest zdania, ¿e ludzie, którzy czuj¹ siê „podzieleni na dwie czêœci", „przepo³owieni" po utracie ¿yciowego partnera, niekoniecznie s¹ osobami niedojrza³ymi, nadmiernie zaanga¿owanymi w symbiotyczny uk³ad partnerski.Dla poparcia swej tezy Kast cytuje œwiêtego Agustyna, który tak pisa³ po œmierci swego przyjaciela:176„Bo czu³em, ¿e moja dusza i jego dusza by³y »jedn¹ dusz¹ w dwóch cia³ach«; st¹d ¿ycie sta³o siê dla mnie horrorem, albowiem nie mog³em ¿yæ w po³owie".Kast komentuje to nastêpuj¹co:„Czêœci¹ naszego ¿ycia jest samoœwiadomoœæ, która pochodzi g³Ã³wnie z naszych relacji z innymi ludŸmi; moje »ja« powstaje z tego, co inni we mnie wywo³ali i wci¹¿ wywo³uj¹.Mój stosunek do mego wewnêtrznego, najg³êbszego »ja« jest wyznaczony przez mój stosunek do innych, szczególnie zaœ przez mi³oœæ".Podobnie Willi uwa¿a, ¿e zwi¹zek na ca³e ¿ycie ma charakter procesu, którego celem jest tworzenie wspólnej historii, pozostawiaj¹cej wspólne œlady.Mówi tu o dwoistoœci »ja«„.partnerzy przestaj¹ œledziæ i odbieraæ drogi w³asnego »ja«, w³asnej istoty, niezale¿nie od siebie.Przymusowe rozdzielenie dwójki kochaj¹cych siê ludzi mo¿e w rezultacie wywo³aæ uczucie przeciêcia na dwoje, gdy¿ to rozbicie dotyczy nie tylko zwi¹zku tych osób, ale tak¿e »ja« partnera".Zerwanie zwi¹zków i utrata odpowiedzialnoœci czêsto prowadzi do opuszczenia i samotnoœci.To z kolei wywo³uje poczucie beznadziejnoœci, bêd¹ce œwietnym pod³o¿em dla rozwoju chorób psychosomatycznych (Engel i Schmale).We wspó³czesnych spo³eczeñstwach ludzie starsi maj¹ du¿e trudnoœci ze znalezieniem nowych celów, za które mogliby czuæ siê odpowiedzialni.Czêsto wartoœæ i zdolnoœci tych ludzi nie s¹ doceniane.Starzej¹cy siê cz³owiek staje w obliczu rywalizacji z pokoleniem m³odszym, które nie rozumie jego potrzeb i hierarchii wartoœci, podobnie jak on nie rozumie pokolenia m³odych, choæ on sam te¿ przecie¿ kiedyœ by³ po tamtej stronie.Wreszcie staje przed najtrudniejszym w jego ¿yciu procesem uczenia siê — musi siê przyzwyczaiæ i dostosowaæ do w³asnej staroœci.We wspó³czesnych warunkach oznacza to, ¿e musi siê zdystansowaæ od myœli, ¿e starzenie siê jest stopniowym stawaniem siê bezwartoœciowym (Oestereich).Z du¿ym doœwiadczeniem i dojrza³¹ osobowoœci¹ ludzi starszych kontrastuje zmniejszona zdolnoœæ do rozszerzania i kontynuacji zainteresowañ i ogólnej aktywnoœci.Doœwiadczenie i indywidualnoœæ nie s¹ wartoœciami wysoko cenionymi przez wspó³czesne spo³eczeñstwa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]